Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w sprawie ze skargi na decyzję w przedmiocie odmowy przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z dnia 2020-07-03.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w sprawie ze skargi na decyzję w przedmiocie odmowy przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.
Skarżąca wystąpiła o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej z uwagi na konieczność sprawowania opieki nad siostrą. Działający z upoważnienia Prezydenta Miasta Zastępca Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej odmówił przyznania Skarżącej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. W ocenie organu I instancji nie ma żadnych wątpliwości, że Siostra Skarżącej wymaga stałej i długotrwałej opieki oraz pomocy, m.in. w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Zakres niezbędnej opieki pozbawiałby Skarżącą możliwości podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, gdyby nie fakt, że od 4 kwietnia 2016 r. nabyła prawo do emerytury. Fakt ustalenia prawa do emerytury powoduje, że Strona nie spełnia warunków do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego określonych w art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych. Od decyzji organu I instancji Skarżąca wniosła odwołanie wnioskując o uchylenie zaskarżonej decyzji i ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Kolegium nie podzieliło zarzutu Skarżącej i uznało, że decyzja organu I instancji odpowiada prawu i utrzymało ją w mocy.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich nie sposób się zgodzić z wyrażoną przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze oraz organ I instancji argumentacją uzasadniającą odmowę przyznania Skarżącej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w zakresie wykładni art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.o.ś.r. W niniejszej sprawie spór koncentruje się wokół wykładni wskazanej wyżej normy prawnej, a jego istota sprowadza się do ustalenia, czy na gruncie obowiązujących przepisów u.o.ś.r. Skarżącej przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, o którym mowa w art. 17 u.o.ś.r., pomimo, że jest Ona osobą uprawnioną do świadczenia emerytalnego w wysokości niższej niż świadczenie pielęgnacyjne.
Zdaniem Rzecznika brak było podstaw prawnych dla dokonania przez organy administracji rozstrzygające w niniejszej sprawie takiej wykładni przepisów u.o.ś.r., która powoduje, że pomimo sprawowania przez Skarżącą od wielu lat opieki nad niepełnosprawną niezdolną do samodzielnej egzystencji siostrą nie może Ona uzyskać prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w wysokości odpowiadającej różnicy pobieranej emerytury a wysokością świadczenia pielęgnacyjnego, gdyż przepis art. 17 ust. 5 pkt 1 lit a u.o.ś.r. wyklucza taką możliwość. Organy administracji poprzestając na literalnym brzmieniu art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.o.ś.r. przyjęły, że ponieważ Skarżąca ma ustalone prawo do emerytury, to nie przysługuje Jej świadczenie pielęgnacyjne w jakiejkolwiek wysokości. Zdaniem Rzecznika, mimo że językowa wykładnia art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.o.ś.r. mogła prowadzić do takiego wniosku, to w stanie faktycznym niniejszej sprawy nieodzowna była weryfikacja rezultatów wykładni językowej art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.o.ś.r. w oparciu o reguły wykładni systemowej, celowościowej i funkcjonalnej.
W świetle art. 17 ust. 1 u.o.ś.r. istotną cechą osób, którym przysługuje świadczenie pielęgnacyjne jest sprawowanie opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny i związana z tym rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Brak jest racjonalnych argumentów uzasadniających zróżnicowanie sytuacji opiekunów osób niepełnosprawnych polegające na wyłączeniu w całości prawa do świadczenia pielęgnacyjnego tych opiekunów, którzy mają ustalone prawo do jednego ze świadczeń wymienionych w art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.o.ś.r. w sytuacji, gdy to świadczenie jest niższe niż świadczenie pielęgnacyjne. Prawidłowa wykładnia art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.o.ś.r. nie naruszająca konstytucyjnych zasad równości oraz sprawiedliwości społecznej, a także realizująca cel świadczenia pielęgnacyjnego oraz konstytucyjne obowiązki pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji i osobom niepełnosprawnym, prowadzi do wniosku, że Skarżącej przysługuje świadczenie pielęgnacyjne w wysokości pomniejszonej o wysokość otrzymywanej emerytury.
Wojewódzki Sąd Administracyjny orzekł, że organy obu instancji dokonały niewłaściwej wykładni art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a) u.ś.r. i uchylił zaskarżoną decyzję. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy, po dokonaniu kompletnych ustaleń faktycznych, organy powinny przeprowadzić prokonstytucyjną wykładnię art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a) u.ś.r., pozwalającą na realizację zasad: równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji), sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji), obowiązku udzielania szczególnej pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej (art. 71 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji) i osobom niepełnosprawnym (art. 69 Konstytucji). W tym kontekście organy administracji publicznej obowiązane są ocenić spełnienie przez skarżącą przesłanek otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego oraz podjąć kroki procesowe mające na celu zapobieżenie kumulacji świadczenia pielęgnacyjnego (w przypadku spełnienia przesłanek do jego przyznania) oraz świadczenia emerytalnego.