Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie ze skargi kasacyjnej od Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oddalającego skargę na decyzję w przedmiocie odmowy transkrypcji aktu urodzenia z dnia 2020-08-04.

Adresat:
Naczelny Sąd Administracyjny
Sygnatura:
XI.534.3.2017
Data sprawy:
2020-08-04
Rodzaj sprawy:
przystąpienie do postępowania sądowego (PS)
Nazwa zepołu:
Zespół do spraw Równego Traktowania
Wynik sprawy:
Opis sprawy:

Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie ze skargi kasacyjnej od Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oddalającego skargę na decyzję w przedmiocie odmowy transkrypcji aktu urodzenia.

Rzecznik Praw Obywatelskich zauważa, że Naczelny Sąd Administracyjny podjął w składzie 7 sędziów uchwałę, w której stwierdził, że transkrypcja zagranicznego aktu urodzenia dziecka, w którym jako rodziców wskazano dwie kobiety jest niedopuszczalna w świetle klauzuli porządku publicznego. Stan faktyczny sprawy, w toku której pytanie zostało zadane, odbiega w sposób istotny od stanu faktycznego niniejszej sprawy. Uchwała dotyczy bowiem aktu urodzenia, w którym jako rodzice wskazane są osoby tej samej płci, a argumentacji przedstawionej w uzasadnieniu uchwały nie sposób zastosować w okolicznościach przedmiotowego postępowania, dotyczącego aktu, w którym wpisano mężczyznę i informację wskazująca na to, że matka jest z imienia i nazwiska nieznana.

Zarówno Wojewódzki Sąd Administracyjny jak i organy administracji stanęły na stanowisku, że transkrypcja aktu urodzenia jest niedopuszczalna ze względu na sprzeczność z podstawowymi zasadami polskiego porządku prawnego. Podkreślenia wymaga, że Naczelny Sąd Administracyjny wskazując, iż pojęcie porządku publicznego, jako uzasadnienie odmowy dokonania transkrypcji, powinno być interpretowane wąsko, a konieczność ochrony zasad porządku prawnego musi wynikać z realnego, poważnego zagrożenia dla jednego z podstawowych interesów społeczeństwa w konkretnym przypadku. W niniejszej sprawie natomiast ani organy administracji, ani Wojewódzki Sąd Administracyjny, nie wskazały z jakimi negatywnymi skutkami dla polskiego porządku prawnego wiązałaby się transkrypcja aktu urodzenia. W zaskarżonym wyroku WSA ograniczył się do przywołania różnic pomiędzy polskimi przepisami, a prawem obcym, które uznając skuteczność umów o macierzyństwie zastępczym umożliwiło sporządzenie przedmiotowego aktu urodzenia, w którym w rubryce "matka" wpisano informację "matka zastępcza". W ocenie WSA transkrypcja tego aktu jest niedopuszczalna ponieważ jest on niezgodny z polskimi przepisami dotyczącymi pochodzenia dziecka wskazującymi, że matką jest zawsze kobieta, która je urodziła, a jego ojcem, niezależnie od sposobu ustalenia ojcostwa, jest zawsze mężczyzna.

Zdaniem Rzecznika nie sposób zgodzić się z powyższym, że dopuszczalność transkrypcji zależy od tego, czy macierzyństwo i ojcostwo stwierdzone w zagranicznym akcie urodzenia ustalono zgodnie z przepisami prawa polskiego. Akt ten jest bowiem zagranicznym dokumentem urzędowym, będącym wyłącznym dowodem zdarzeń w nim stwierdzonych, wydanym na podstawie przepisów prawa obcego. Fakt, że konkretna instytucja prawa obcego, na podstawie której sporządzono zagraniczny akt stanu cywilnego, nie jest znana w polskim porządku prawnym, nie oznacza przy tym, że transkrypcja tego aktu jest niedopuszczalna lub niemożliwa. Klauzula porządku publicznego nie może stanowić podstawy do odmowy transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia tylko ze względu na fakt, że dane kobiety, która urodziła dziecko są nieznane.