Wystąpienie do Ministra Cyfryzacji w sprawie systemu utrzymania dystansu i ustalania kontaktów zakaźnych w szkołach z dnia 2020-09-11.
Wystąpienie do Ministra Cyfryzacji w sprawie systemu utrzymania dystansu i ustalania kontaktów zakaźnych w szkołach.
Rzecznik Praw Obywatelskich od początku epidemii COVID-19 podejmował wiele działań związanych z ochroną praw i wolności uczniów i nauczycieli. W związku z rozpoczynającym się rokiem szkolnym oraz decyzją Ministra Edukacji Narodowej o powrocie do stacjonarnego nauczania pojawiają się nowe zagadnienia, które warto poddać analizie, szczególnie z perspektywy ochrony prywatności oraz autonomii informacyjnej jednostki.
Rzecznik zwrócił uwagę na doniesienia prasowe dotyczące technologii, które mogą zostać wykorzystane przez polskie szkoły do utrzymania dystansu między uczniami oraz ustalania kontaktów zakaźnych. System opisany w artykule prasowym ma mierzyć uczniom temperaturę, kontrolować dystans między uczniami podczas przerw i przypominać im o regularnym myciu rąk. Z informacji dostępnych w materiałach producenta wskazuje się, że system pozwala również ustalić kontakty między monitorowanymi osobami. System zakłada przetwarzanie danych osobowych uczniów i nauczycieli. Należy przypuszczać, że z czasem będą się pojawiać tego rodzaju rozwiązania charakteryzujące się różnymi funkcjonalnościami i zakładające przetwarzanie różnych kategorii danych osobowych. W ocenie Rzecznika więc zasadne byłoby podjęcie działań systemowych w tym zakresie.
Prywatność jednostki jest wartością chronioną konstytucyjnie. Art.47 Konstytucji zawiera ogólne gwarancje ochrony prywatności, a art. 51 Konstytucji odnosi się bezpośrednio do aspektów ochrony prywatności związanych z przetwarzaniem informacji o jednostce. Warto przy tym zauważyć, że w art. 51 ust. 2 Konstytucji ustrojodawca wprowadził szczególne wymogi dla przetwarzania danych przez władze publiczne, które nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym.
Rzecznik zauważył, że opisane w prasie rozwiązania budzą zasadnicze wątpliwości co do ich proporcjonalności. Po pierwsze uczniowie mają być w sposób precyzyjny monitorowani na każdym etapie pobytu w szkole. Przy spełnieniu pewnych warunków może być to rozwiązanie bardziej inwazyjne niż np. zastosowanie monitoringu wizyjnego. Na obecnym etapie Rzecznik nie dysponuje analizami dotyczącymi wpływu tak inwazyjnej obserwacji na rozwój psychiczny uczniów. Należy również wskazać, że wspomniany wyżej artykuł sugeruje również dostęp do danych o położeniu ucznia przez osoby znajdujące się poza szkołą. Po drugie, taki system w szkole - dla jego skuteczności - musiałby być obowiązkowy - co oznacza odejście od zasady dobrowolności w stosowaniu środków służących ustalaniu kontaktów zakaźnych. Należy wspomnieć, że istnieją plany objęcia tym systemem również nauczycieli.
Wreszcie należy zauważyć, że dla przetwarzania danych uczniów i nauczycieli, w sposób opisany powyżej, powinna istnieć wyraźna podstawa ustawowa zawierająca odpowiednie gwarancje uwzględniająca specyfikę nowego narzędzia. W ocenie Rzecznika do takich rozwiązań należy podchodzić z dużą ostrożnością i dokonać odpowiedniej analizy, przy udziale psychologów, nauczycieli oraz prawników.
Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o przekazanie informacji, czy Ministerstwo Cyfryzacji podejmowało działania analityczne w tym zakresie, a jeśli nie to czy widzi możliwość podejmowania takich działań.