Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym ze skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego o uchyleniu decyzji o odmowie przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z dnia 2020-09-17.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym ze skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego o uchyleniu decyzji o odmowie przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich nie sposób się zgodzić ze stanowiskiem wyrażonym przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w niniejszej sprawie, której istota sprowadza się do ustalenia, czy Skarżący, wnuk niepełnosprawnej w stopniu znacznym Pani H.K. jest uprawniony do świadczenia pielęgnacyjnego, pomimo, że dzieci osoby wymagającej opieki nie zostały uznane za niepełnosprawne w stopniu znacznym, ale nie są w stanie opiekować się matką i nie są osobami ubiegającymi się ani pobierającymi świadczenie opiekuńcze.
Patrząc systemowo na działania organów obu instancji w sprawie związanej z uprawnieniem Skarżącego do świadczenia pielęgnacyjnego, Rzecznik stoi na stanowisku, że decyzja SKO została wydana z naruszeniem art. 17 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 17 ust. 1a, art. 27 ust. 5 w zw. z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. B ustawy o świadczeniach rodzinnych (dalej jako: u.o.ś.r.) oraz z pogwałceniem przepisów postępowania wskazanych w zarzutach pisma procesowego. Za wydaniem wskazanej decyzji nie przemawiał również słuszny interes Skarżącego, a wręcz przeciwnie wydane rozstrzygnięcie doprowadziło do sytuacji, w której pomimo, iż Skarżący opiekuje się swoją niepełnosprawną w stopniu znacznym babcią - faktu tego organy nie kwestionują - i z tego względu nie podejmuje aktywności zawodowej, nie może On uzyskać należnego wyższego świadczenia. Taka sytuacja nie może zyskać aprobaty w państwie prawa.
Organ administracji publicznej odmawiając Skarżącemu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego dokonał błędnej wykładni przepisów u.o.ś.r., gdyż pominął prawnie uzasadnione cele ustawy oraz zasady konstytucyjne. Należyta interpretacja aktu normatywnego polegająca na odczytaniu zeń właściwego i zgodnego z intencjami prawodawcy sensu, wymagała zastosowania metod wykładni zmierzających do ustalenia celu, w jakim wydano dane przepisy, i tłumaczących ich sens w świetle tego celu. Odstąpienie od ścisłej wykładni językowej i posłużenie się inną metodą wykładni w niniejszej sprawie było nieodzowne, a brak realnej aktywności organu administracji w tej mierze doprowadził do rażąco niesprawiedliwego rozstrzygnięcia poprzez ostateczne zastosowanie prawa materialnego w sposób zakłócający ratio systemu zabezpieczenia społecznego.
Zapewnianie osobom z niepełnosprawnością opieki najbliższych i zaspokajanie ich potrzeb emocjonalnych z jednoczesnym stworzeniem warunków materialnych umożliwiających zaspokojenie ich podstawowych potrzeb, w tym nauki i rehabilitacji, jest najlepszym sposobem realizacji przez władze publiczne wynikającego z art. 69 Konstytucji obowiązku udzielania osobom z niepełnosprawnością pomocy w zabezpieczeniu egzystencji. Takie rozwiązanie jest również korzystne dla państwa, które zapewniając wsparcie materialne opiekunowi osoby z niepełnosprawnością, nie musi organizować tejże opieki w innych formach zawsze zdecydowanie wyższych kosztowo.
Rzecznik zauważył także, że w sprawie będącej przedmiotem zaskarżenia oczekiwanie opiekuna uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego - dużo wyższego niż specjalny zasiłek opiekuńczy - na wniosek złożony w trakcie pobierania innego świadczenia opiekuńczego w ustalonym stanie faktycznym i prawnym jest w pełni uzasadnione. W zakresie wykładni art. 27 ust. 5 w zw. z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b u.o.ś.r. obowiązkiem organów jest odejście od sensu językowego przepisu art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b u.o.ś.r. w celu zapewnienia zgodności wykładni przepisu z Konstytucją. Słusznie wskazało Kolegium w uzasadnieniu zaskarżanej decyzji, iż wyłączenie możliwości pobierania dwóch świadczeń opiekuńczych, określone w art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b u.o.ś.r., implikuje przy zbiegu uprawnień, zgodnie z art. 27 ust. 5 u.o.ś.r., prawo Skarżącego do wyboru korzystniejszego świadczenia.
W ocenie Rzecznika w sprawie będącej przedmiotem zaskarżenia prawidłowe: odczytanie treści art. 17 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 17 ust. 1a u.o.ś.r. prowadzi do wniosku, że Skarżący opiekujący się niepełnosprawną w stopniu znacznym babcią jest osobą uprawnioną do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego, gdyż w stanie faktycznym niniejszej sprawy zaktualizował się wynikający z art. 132 K.r.o. Jego obowiązek alimentacyjny, jako zobowiązanego w dalszej kolejności, zastosowanie art. 27 ust. 5 u.o.ś.r. w zw. z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b u.o.ś.r. prowadzi do wniosku, że Skarżący opiekujący się niepełnosprawną w stopniu znacznym babcią jest osobą uprawnioną do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego, a posiadanie przez Skarżącego uprawnienia do specjalnego zasiłku opiekuńczego nie może być przeszkodą do ustalenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego od dnia 5 lutego 2020 r.; zbieg uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego oraz specjalnego zasiłku opiekuńczego obliguje Skarżącego do dokonania wyboru jednego ze świadczeń.
Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę. Zdaniem Sądu skoro córki osoby wymagającej opieki żyją i nie legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, to brak jest podstaw prawnych do uwzględnienia wniosku skarżącego, będącego jej wnukiem. Słusznie zatem wskazało Kolegium w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, że w pierwszej kolejności do alimentacji zobowiązane są córki i dopiero w przypadku zaistnienia szczególnych okoliczności, uniemożliwiających sprawowanie opieki, obowiązek ten mógłby objąć wnuka.