Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Kasacja w sprawie naruszenia prawa procesowego polegająca na tym, że Sąd II instancji rozpoznając zażalenie obrońcy nie wyszedł poza granice zaskarżenia i podniesionych zarzutów i utrzymał w mocy rażąco niesprawiedliwe orzeczenie Sądu I instancji z dnia 2020-09-22.

Adresat:
Sąd Najwyższy
Sygnatura:
II.511.884.2019
Data sprawy:
2020-09-22
Rodzaj sprawy:
kasacja karna (RKK)
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Karnego
Wynik sprawy:
pozytywnie ze względu na uwzględnienie wystąpienia RPO
Opis sprawy:

Kasacja w sprawie naruszenia prawa procesowego polegająca na tym, że Sąd II instancji rozpoznając zażalenie obrońcy nie wyszedł poza granice zaskarżenia i podniesionych zarzutów i utrzymał w mocy rażąco niesprawiedliwe orzeczenie Sądu I instancji.

Sąd Okręgowy stwierdził prawną dopuszczalność przekazania zatrzymanego chińskim organom wymiaru sprawiedliwości celem przeprowadzenia postępowania karnego w zakresie objętym wnioskiem. Orzeczenie to zostało zaskarżone w całości przez obrońcę, który w zażaleniu zarzucił zaskarżonemu postanowieniu obrazę prawa procesowego. Obrońca wniósł o zmianę zapadłego postanowienia i stwierdzenie prawnej niedopuszczalności wydania ściganego na teren CHRL, względnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Rzecznik Praw Obywatelskich zauważa, że w świetle art. 604 § 1 pkt 5 i 7 Kpk wydanie ściganego jest niedopuszczalne, jeżeli byłoby ono sprzeczne z prawem polskim i zachodziła uzasadniona obawa, że w państwie żądającym wydania może dojść do naruszenia wolności i praw osoby wydanej. Ponadto, w świetle wykładni art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, stanowiącego, że nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu, dokonywanej przez ETPCZ, orzeczenie wobec jednostki kary dożywotniego pozbawienia wolności jest prawnie dopuszczalne tylko wówczas, gdy tego rodzaju kara jest prawnie i faktycznie redukowalna.

Skoro Sąd Okręgowy ustalił, że zatrzymany za czyn, za który jest ścigany, po przekazaniu go władzom Chińskiej Republiki Ludowej, może być wymierzona kara dożywotniego pozbawienia wolności, to zobowiązany był jednocześnie ustalić, czy w kraju tym istnieją odpowiednie regulacje prawne gwarantujące jej rzeczywistą redukowalność. W ocenie Rzecznika Sąd Okręgowy poprzestał jednak jedynie na dokonaniu ustalenia, że w Chinach możliwym jest skrócenie kary dożywotniego pozbawienia wolności. Zaniechał natomiast wyjaśnienia, czy istnieją odpowiednie gwarancje procesowe zapobiegające arbitralnemu rozstrzyganiu o redukowalności tej kary, jak też czy wobec więźniów skazanych na dożywotnie pozbawienie wolności kary te w praktyce w ogóle są redukowane. Ustalenie stopnia tej dolegliwości ma szczególne znaczenie, skoro kara dożywotniego pozbawienia wolności grozi mu za popełnienie czynu wyłącznie przeciwko mieniu, nieobjętego zarzutem powrotności do przestępstwa. Wyjaśnienie tych okoliczności miało zatem podstawowe znaczenie dla możliwości dokonania oceny, czy za czyn zarzucony zatrzymanemu nie grozi mu nieludzkie lub poniżające ukaranie w rozumieniu art. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

 


Data odpowiedzi:
2021-01-15
Opis odpowiedzi:
Kasacja uwzględniona (postanowienie z 15 stycznia 2021 r., sygn. akt II KK 294/20).
W ocenie Sądu Najwyższego z pola widzenia sądu orzekającego nie może umknąć informacja udzielona przez państwo wzywające, potwierdzająca istnienie w tym państwie ustawowych uregulowań przewidujących ściganie i odpowiedzialność karną z tytułu zaangażowania w działalność wspólnoty religijnej, w której wspieranie zaangażował się zatrzymany. Nawet jeżeli, jak argumentuje Sąd Apelacyjny, postępowanie karne wszczęte wobec zatrzymanego nie jest motywowane obecnym wspieraniem przez niego w/w wspólnoty, to z punktu widzenia dopuszczalności ekstradycji nie jest obojętne, że w państwie wzywającym obowiązują normy przewidujące odpowiedzialność karną z tytułu przynależności do ruchu o charakterze filozoficzno-religijnym. Bez uzyskania wiedzy na temat zagadnień związanych z wykonaniem kary dożywotniego pozbawienia wolności orzekanie o istnieniu prawnych przesłanek uzasadniających opinię o dopuszczalności wydania ściganego organom wymiaru sprawiedliwości Chińskiej Republiki Ludowej - należało uznać za przedwczesne.