Skarga nadzwyczajna w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku z dnia 2020-10-05.
Skarga nadzwyczajna w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku.
Postanowieniem z dnia 17 czerwca 1999 r. Sąd Rejonowy stwierdził, że spadek po J.B. na podstawie ustawy nabyli synowie J.B. i T.B. w 1 części każdy z nich, z tym że małżonkowi M.B. przysługuje prawo dożywotniego użytkowania 1/3 części spadku. Przedmiotowe postanowienie uprawomocniło się wobec niezłożenia przez strony apelacji. Należy wskazać, że przywołane rozstrzygnięcie zapadło, mimo iż w chwili złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku w obrocie funkcjonowało już prawomocne postanowienie w tym przedmiocie. Wymaga podkreślenia, że Sąd Rejonowy Grodzki stwierdził, iż prawa spadkowe po J.B. przeszły w całości na syna T.B. Także i to postanowienie spadkowe uprawomocniło się na poziomie Sądu I instancji, bowiem nie złożono apelacji w sprawie.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich rażące uchybienie proceduralne doprowadziło do sytuacji prawnej, w ramach której w obrocie funkcjonują dwa prawomocne postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po tej samej osobie. Taki stan prawny winien być kwalifikowany jako naruszenie zasad i praw określonych w Konstytucji RP. Osoby pozostające w kręgu oddziaływania postanowienia stwierdzającego nabycie spadku po danej osobie, mają prawo oczekiwać, że w przypadku skierowania wniosku o ponowne rozpoznanie tej samej sprawy procedujący na podstawie przepisów ustawowych sąd powszechny będzie respektował fakt uprzedniego uprawomocnienia się rozstrzygnięcia stwierdzającego nabycie spadku po określonej osobie. Tymczasem w przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy rozpoznał wniosek tak, jakby sprawa cywilna, dotycząca stwierdzenia nabycia spadku po zmarłej J.B., nigdy wcześniej nie była rozpoznawana przez sąd.
Sąd Najwyższy orzekł, iż sformułowany w skardze nadzwyczajnej na podstawie art. 89 § 1 pkt 2 u.SN zarzut rażącego naruszenia prawa - poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 669 k.p.c. w zw. z art. 677 § 1 k.p.c. (w jego pierwotnym brzmieniu) w następstwie pominięcia dyspozycji art. 199 § 1 pkt 2 in fine k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. i wydanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po J. B. (dodatkowo o odmiennej treści niż wcześniejsze prawomocne już postanowienie) pomimo, że sprawa o tym samym przedmiocie została już uprzednio prawomocnie rozstrzygnięta - okazał się zasadny. Za zasadny należy także uznać zarzut naruszenia konstytucyjnych zasad i praw: zasady ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, zasady bezpieczeństwa prawnego, prawa do dziedziczenia oraz prawa do sądu. Równoległe funkcjonowanie dwóch prawomocnych orzeczeń w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku tworzy bowiem stan niepewności prawnej, w ramach którego spadkobiercy nie mogą uzyskać jednoznacznego potwierdzenia uprawnień spadkowych, w czym w sposób oczywisty przejawia się naruszenie chronionych konstytucyjnie prawa do sądu i prawa do dziedziczenia.