Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie aktualnie obowiązującego wzoru dokumentów paszportowych.

W ostatnich miesiącach do Rzecznika Praw Obywatelskich systematycznie wpływają kolejne wnioski obywateli, którzy podnoszą, że umieszczenie dewizy Bóg, Honor, Ojczyzna na stronie personalizacyjnej paszportu ingeruje w ich wolność sumienia i wyznania. Wnioskodawcy formułują pytania o przysługujące im środki prawne umożliwiające uzyskanie paszportu bez wskazanej dewizy wpisanej w obręb twarzy. Wynika stąd, że w odbiorze społecznym nowy wzór paszportu w dalszym ciągu budzi kontrowersje i przekonanie o naruszeniu podstawowych praw człowieka.

W dotychczasowej korespondencji (pisma z dnia 3 czerwca oraz z dnia 20 sierpnia 2019 r.) Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji podnosiło, że "projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji zmieniającego rozporządzenie w sprawie dokumentów paszportowych podlegał uzgodnieniom międzyresortowym oraz konsultacjom publicznym. Na żadnym etapie prac nad tym projektem nie zgłoszono uwag dotyczących dewizy Bóg, Honor, Ojczyzna". Ministerstwo poinformowało również, że "mając na względzie wymogi procesu opracowywania wzorów dokumentów paszportowych, w tym skomplikowane procesy technologiczne związane z jego wytwarzaniem i personalizacją, obecnie nie są planowane prace nad zmianą wprowadzonych w ubiegłym roku nowych wzorów książeczek paszportowych".

Rzecznik zwrócił jednak uwagę, że Ministerstwo nie odniosło się do kwestii stanowiącej istotę niniejszej sprawy, jaką jest związek umieszczenia wskazanej dewizy w tak szczególnym miejscu jak obręb twarzy w dokumencie tożsamości z konstytucyjną wolnością sumienia i wyznania, co uniemożliwia Rzecznikowi Praw Obywatelskich przedstawienie wnioskodawcom wyczerpujących wyjaśnień.

Mając na uwadze powyższe, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie oraz o przekazanie informacji, czy do MSWiA wpływają skargi dotyczące opisanego problemu, a jeśli tak, to w jaki sposób są rozpatrywane. Rzecznik poprosił również o informację, czy uwagi RPO zostaną uwzględnione w razie ustalania nowego wzoru paszportu w przyszłości.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji w piśmie z 27 grudnia 2021 r. wskazał, iż dewiza „Bóg, Honor, Ojczyzna” to hasło głęboko zakorzenione w polskiej tradycji narodowej, u podstaw której leżą wartości chrześcijańskie. Ma ono swoją genezę w poprzedzających je dewizach, które towarzyszyły Wojsku Polskiemu przez setki lat naszej historii. W tym kontekście należy wyrazić zdumienie tezami postawionymi w wystąpieniu RPO. Podważanie zasadności umieszczenia w polskim paszporcie tak ważnej dla historii Polski dewizy przez osobę pełniącą zaszczytny urząd Rzecznika Praw Obywatelskich jest niezrozumiałe. Należy podkreślić, że wzór paszportu jest wspólny dla wszystkich obywateli, zaś symbolika w nim zawarta nie stanowi o identyfikacji danej osoby z określonymi przekonaniami czy wierzeniami, a jedynie z przynależnością państwową związaną z posiadanym obywatelstwem. Warto przy tym zauważyć, że dewiza używana w paszporcie jest elementem nowoczesnego i unikatowego zabezpieczenia SAFE I. Dlatego też usunięcie tego zabezpieczenia z polskich paszportów stanowiłoby poważne naruszenie bezpieczeństwa dokumentów tożsamości. W związku z powyższym, stanowisko Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji zawarte w odpowiedziach z dnia 3 czerwca 2019 r. oraz 20 sierpnia 2019 r. pozostaje aktualne.