Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie rozliczania czasu służby funkcjonariuszy Służby Więziennej.

W nawiązaniu do dotychczasowej korespondencji w przedmiotowej sprawie Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał, że problem z rozliczaniem czasu pracy funkcjonariuszy Służby Więziennej istnieje w jednostkach penitencjarnych w całym kraju i dotyczy głównie skarg funkcjonariuszy oddziałowych. Wielokrotnie zgłaszali oni w trakcie kontroli dokonywanych przez pracowników Wydziału do Spraw Żołnierzy i Funkcjonariuszy Biura RPO, brak możliwości spożycia posiłku z różnych powodów, w tym np. nadmiernej ilości obowiązków, braku czasu, braku zmiany.

Ponadto Rzecznik zauważył, że powoływanie się na przepis art. 117 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej jest nieadekwatne, gdyż dotyczy on regulacji zawartych rozdziale 13 ustawy o Służbie Więziennej - "Zdrowie i bezpieczeństwo funkcjonariuszy". Natomiast kwestie podnoszone przez Rzecznika dotyczą regulacji całkowicie odmiennych, zamieszczonych w rozdziale 14 ustawy i stanowiących o czasie służby funkcjonariuszy. Kwestie zdrowotne podnoszone w poprzednim wystąpieniu są kwestią wtórną, związaną brakiem przepisów prawnych dotyczących przerw przewidzianych na spożycie posiłków. Czas służby oraz zdrowie i bezpieczeństwo funkcjonariuszy mogą być ze sobą powiązane, ale stanowią całkowicie odmienne zagadnienia i są odrębnie regulowane. Potwierdzeniem tego są przepisy Kodeksu pracy dotyczące czasu pracy pracowników.

Odnosząc się do brzmienia art. 117 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej, zgodnie z którym przełożeni są obowiązani zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki służby, Rzecznik zwrócił uwagę, że przepis ten jest na tyle pojemny, że może dotyczyć każdej dziedziny służby związanej z szeroko pojętym bezpieczeństwem oraz higieną i jednocześnie, nie stanowi samodzielnej podstawy prawnej regulującej czas na przerwę w służbie w celu spożycie posiłku. Przepis ten, nawet gdyby przyjąć, że może stanowić wystarczającą podstawę prawną mającą na celu umożliwienie spożycia posiłku w trakcie pełnionej służby, nie określa jednak, kto miałby to prawo realizować i w jakim zakresie.

W powyższym kontekście zauważyć też trzeba, że zagadnienie przerw w służbie zostało uregulowana w innych pragmatykach służb mundurowych, w tym Policji i funkcjonariuszy Służby Ochrony Państwa. Ten standard prawny został uzależniony od długości oraz warunków pełnienia służby i jest wliczany do czasu służby. Regulacje takie istnieją zarówno na poziomie ustaw, jak i rozporządzeń. Czas służby funkcjonariusza Służby Więziennej został szczegółowo uregulowany w ustawie. Z tego względu wydaje się, że rozwiązanie tego problemu wymaga podjęcia inicjatywy ustawodawczej. Istniejący stan prawny dyskryminuje funkcjonariuszy Służby Więziennej, gdyż brak odpowiedniej regulacji powoduje, że przełożeni nie mają zarówno wyraźnych podstaw prawnych, jak też obowiązku kształtowania zasad udzielania przerw w służbie.

W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zbadanie przedstawionego problemu i rozważenie możliwości podjęcia inicjatywy ustawodawczej w przedstawionym zakresie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 4 stycznia 2021 r. wyjaśnił, że w pragmatyce służbowej, przerwa na spożycie posiłku w ramach pełnionej służby była i jest funkcjonariuszom udzielana. Zasada ta dotyczy również funkcjonariuszy działu ochrony, także pełniących służbę na stanowiskach w oddziałach mieszkalnych jednostek organizacyjnych Służby Więziennej - powyższe wynika z brzmienia art. 117 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej, zgodnie z którym przełożeni są obowiązani zapewnić funkcjonariuszom bezpieczne i higieniczne warunki służby. Ponadto, Służba Więzienna nie odnotowała skarg funkcjonariuszy, w których w sposób konkretny czy dorozumiany wskazano na brak możliwość spożycia posiłku w czasie pełnienia służby przez funkcjonariuszy Służby Więziennej. Niezależnie od powyższego należy zauważyć, że Ministerstwo Sprawiedliwości na bieżąco analizuje przepisy dotyczące Służby Więziennej i w przypadku zaistnienia potrzeby dokonania określonych zmian wszczyna prace legislacyjne w określonym zakresie.