Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej w sprawie opieki psychologicznej dla osób pozbawionych wolności.

Niepokój Rzecznika Praw Obywatelskich wzbudził fakt, iż stosowana w jednostkach penitencjarnych praktyka, w zakresie zapewnienia właściwej opieki psychologicznej osadzonym w jednostkach penitencjarnych, nadal jest dalece odmienna od wytycznych wskazanych w Zarządzeniu Dyrektora Generalnego Służby Więziennej nr 19/16 z 14 kwietnia 2016 r., którego przepisy stanowią m.in., że psycholog obejmuje oddziaływaniami psychologicznymi grupę nie większą niż 200 osadzonych. W bieżącym roku, przedstawiciele Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur realizując wizytacje prewencyjne, zarówno w zdalnej jak i stacjonarnej formule, spotkali się z przypadkami, gdzie wskazany standard był znacząco przekroczony.

Rzecznik zaznaczył, iż równie niepokojące wnioski zawarte zostały w Raporcie Najwyższej Izby Kontroli, dotyczącym bezpieczeństwa osadzonych. Wątpliwości, powołanej przez NIK, biegłej z dziedziny psychiatrii, wzbudził nie tylko fakt, że w trzech, z ośmiu skontrolowanych, jednostkach penitencjarnych liczba osadzonych przypadających na jednego psychologa była znacząco przekroczona, ale przede wszystkim wysokość ustalonego limitu. Z tego też względu NIK zalecił dokonanie ponownej analizy ustalonego limitu osadzonych przypadających na jednego psychologa. Celem analizy powinno być zapewnienie optymalnego rozłożenia obciążenia obowiązkami psychologów i wychowawców, z uwzględnieniem różnych rodzajów i typów zakładów karnych, a także innych istotnych uwarunkowań (np. skali zatrudnienia osadzonych).

W ocenie Rzecznika, właściwa pomoc specjalistyczna powinna być zapewniona osadzonym, szczególnie teraz, podczas pandemii koronawirusa. Sytuacja epidemiologiczna wymusiła znaczące zmiany w funkcjonowaniu wszystkich miejsc detencji, w tym także ograniczenia w sferze niektórych praw przysługujących osadzonym. Ograniczenie lub zawieszenie widzeń, pracy zewnętrznej czy realizacji posług religijnych może bezpośrednio przyczyniać się do zwielokrotnienia występowania zdarzeń niepożądanych na terenie jednostek penitencjarnych jak również eskalacji negatywnych emocji wśród osadzonych czy niezrozumienia dla podejmowanych decyzji administracyjnych.

Należy z całą stanowczością podkreślić, iż zapewnienie odpowiedniej opieki psychologicznej przyczynić się może do zwiększenia poczucia bezpieczeństwa zarówno osadzonych jak i pracowników jednostek penitencjarnych. Dlatego też, zdaniem Rzecznika, niezbędnym jest nie tylko podjęcie działań zmierzających do zagwarantowania standardu maksymalnie 200 osadzonych przypadających na jednego psychologa, ale także zweryfikowanie wskazanego limitu i wyznaczenie nowego, na najniższym możliwym poziomie.

W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Dyrektora Generalnego SW z prośbą o przekazanie aktualnych informacji dotyczących zapewnienia właściwej opieki psychologicznej w jednostkach penitencjarnych.

 

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Zastępca Dyrektora Generalnego Służby Więziennej w piśmie z 26 listopada 2020 r. poinformował, że wprowadzenie zapisu §93 Zarządzenia nr 19/16 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 14 kwietnia 2016 r. spowodowało wzmocnienie etatowe działów penitencjarnych w poszczególnych zakładach karnych i aresztach śledczych. Podjęte działania zaowocowały w latach 2015-2020 wzrostem etatów psychologów Służby Więziennej w działach penitencjarnych. Łącznie Służba Więzienna dysponuje obecnie 656 etatami psychologów zatrudnionych w jednostkach penitencjarnych. Należy również zaznaczyć, że na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy nastąpił spadek populacji osadzonych. Zastępca Dyrektora Generalnego SW zapewnił, że Służba Więzienna podejmuje niezbędne działania, by zapobiec zakażeniom wśród funkcjonariuszy oraz osadzonych zapewniając środki ochrony osobistej i wdrażając liczne procedury mające na celu ograniczenie transmisji wirusa. Zapewniam, iż funkcjonariusze dokładają wszelkich starań, aby także w okresie epidemii zapewnić osadzonym właściwą opiekę psychologiczną uwzględniając negatywne emocje, które mogą im towarzyszyć z uwagi na wprowadzone zmiany i ograniczenia w funkcjonowaniu jednostek penitencjarnych. Uwzględniając rekomendacje Najwyższej Izby Kontroli trwają prace nad określeniem możliwości zmniejszenia liczebności osadzonych przypadających na jednego psychologa np. w zakładzie karnym typu zamkniętego lub w zakładzie karnym pierwszej kategorii.