Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie transkrypcji aktu urodzenia osoby transpłciowej z dnia 2020-12-03.

Adresat:
Naczelny Sąd Administracyjny
Sygnatura:
XI.501.2.2018
Data sprawy:
2020-12-03
Rodzaj sprawy:
przystąpienie do postępowania sądowego (PS)
Nazwa zepołu:
Zespół do spraw Równego Traktowania
Wynik sprawy:
pozytywnie ze względu na uwzględnienie wystąpienia RPO
Opis sprawy:

Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie transkrypcji aktu urodzenia osoby transpłciowej.

Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego odmówił wpisania do Systemu Rejestrów Państwowych aktu urodzenia skarżącej. W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że pełny odpis zagranicznego aktu zawiera w swej treści podwójne dane osobowe – w zakresie imienia, nazwiska oraz płci – a zatem nie jest możliwe dokonanie jego transkrypcji w sposób wierny i literalny, zgodnie z wymogiem określonym w art. 104 ust. 2 Prawa o aktach stanu cywilnego. W ocenie organu zamieszczenie w polskim akcie urodzenia, powstałym w wyniku transkrypcji, tylko danych żeńskich stanowiłoby niedopuszczalną ingerencję w treść zagranicznego aktu stanu cywilnego, a zatem należało takiej transkrypcji odmówić. Wojewoda utrzymał w mocy tę decyzję.

W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich organy administracji wydały decyzje o odmowie transkrypcji ze względu na jej sprzeczność z podstawowymi zasadami polskiego porządku prawnego RP bez dokonania wymaganej od nich oceny skutków, jakie transkrypcja ta miałaby wywołać, a także bez wskazania związanych z tymi skutkami zagrożeń dla porządku publicznego. Kierownik USC w ogóle nie wskazał w uzasadnieniu decyzji, że jej podstawą jest konieczność ochrony podstawowych zasad polskiego porządku prawnego. Wojewoda podniósł jedynie, że oznaczenie płci w aktach stanu jest kwestią fundamentalną dla prawa dotyczącego rejestracji stanu cywilnego, z czego wywodzić można, że w ocenie organu to właśnie ta zasada miałaby świadczyć o niedopuszczalności transkrypcji.

Zdaniem Rzecznika podkreślenia wymaga również, że na gruncie okoliczności niniejszej sprawy brak jest podstaw materialnych do zastosowania klauzuli porządku publicznego z art. 107 pkt 3 p.a.s.c. Postępowanie dotyczy bowiem aktu urodzenia odzwierciedlającego zmianę danych osobowych w wyniku uzgodnienia płci, co stanowi to instytucję prawną znaną polskiemu porządkowi prawnemu. Nie ma zatem żadnych podstaw do odmowy transkrypcji aktu urodzenia skarżącej w oparciu o klauzulę porządku publicznego.

 


Data odpowiedzi:
2020-12-09
Opis odpowiedzi:
Stanowisko uwzględnione (wyrok z 9 grudnia 2020 r., sygn. akt II OSK 3320/18).
W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego w okolicznościach sprawy rozpoznanej przez Sąd pierwszej instancji nie ulega wątpliwości, że nie wystąpiły przesłanki wydania decyzji odmownej, określone w art. 107 pkt 1 lub pkt 2 Prawa o aktach stanu cywilnego. Podstawę nieuwzględnienia wniosku o transkrypcje mogła więc stanowić jej sprzeczność z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. W aktualnym stanie prawnym nie ma jednakże podstaw do twierdzenia, że transkrypcja aktu urodzenia, odzwierciedlającego zmianę płci oraz wynikającą z tego zmianę imienia i nazwiska, jest sprzeczna z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Skoro w akcie urodzenia umieszcza się m.in. dane o nazwisku i imieniu (imionach) dziecka oraz płci dziecka (art. 60 pkt 3 P.a.s.c) , to nie ulega wątpliwości, że zmiany w tym zakresie podlegają wpisowi w formie wzmianki dodatkowej. W przypadku zmiany płci taką formę ujawnienia w akcie urodzenia potwierdzano w orzeczeniach Naczelnego Sądu Administracyjnego.