Kasacja w sprawie naruszenia prawa procesowego z dnia 2020-12-17.
Kasacja w sprawie naruszenia prawa procesowego.
Sąd odwoławczy orzekł wobec oskarżonego karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, podczas gdy w wyroku Sądu I instancji, wymierzono mu jedynie karę grzywny. Sąd Okręgowy, zgodnie z regułą ne peius, wyrażoną w art. 454 § 2 k.p.k., był zatem uprawniony do wymierzenia oskarżonemu kary pozbawienia wolności, tylko wtedy, gdyby nie zmienił ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku. Jednakże, analiza uzasadnienia wyroku Sądu II instancji, prowadzi do wniosku, że Sąd ten dokonał nowych ustaleń faktycznych, które miały wpływ na wymiar kary, orzeczonej wobec skazanego. Sąd, przedstawiając swoje stanowisko odnośnie do kary wymierzonej skazanemu, wskazał, że kara grzywny wymierzona oskarżonemu przez Sąd I instancji raziła swoją niewspółmiernością, gdy weźmie się jeszcze pod uwagę, że z takiego postępowania oskarżony uczynił sobie sposób na życie i zarobkowanie. Powyższa konstatacja Sądu odwoławczego jest ustaleniem całkowicie nowym, niepodnoszonym przez Sąd I instancji. Jest to z pewnością stwierdzenie idące dalej niż, samo działanie przez oskarżonego w warunkach recydywy. W związku z powyższym, zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, stwierdzenie Sądu odwoławczego, uznać należy za nowe ustalenie, z którego wynika, że skazany uczynił z popełniania przestępstw (oszustw) sposób na swoje życie i zarobkowanie. Tymczasem jak podnosi Sąd Najwyższy reguła ne peius obejmuje każde ustalenie faktyczne przyjęte za podstawę zaskarżonego wyroku. Będą to ustalenia, dotyczące przedmiotowej strony czynu, a także jego strony podmiotowej, motywu, pobudek, innych okoliczności wpływających na stopień winy i społecznej szkodliwości czynu oraz ustalenia dotyczące samego oskarżonego, jego właściwości i warunków osobistych.
Sąd Najwyższy podzielił stanowisko Rzecznika, że w niniejszym postępowaniu doszło do rażącej obrazy art. 454 §2 k.p.k. w brzmieniu sprzed 1 lipca 2015 r. poprzez wymierzenie R.M. kary pozbawienia wolności w miejsce pierwotnie orzeczonej kary grzywny w sytuacji poczynienia nowego ustalenia faktycznego na niekorzyść oskarżonego. Sąd Najwyższy stwierdził, że Sąd Okręgowy w O., zgodnie z regułą ne peius wyrażoną w art. 454 § 2 k.p.k, był uprawniony do wymierzenia R.M. kary pozbawienia wolności tylko wtedy, gdyby nie zmienił ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku. Analiza uzasadnienia wyroku Sądu II instancji prowadzi do wniosku, że Sąd ten dokonał nowego ustalenia faktycznego, które miało wpływ na wymiar kary w postaci ustalenia, iż „z takiego postępowania oskarżony R.M. uczynił sobie sposób na życie i zarobkowanie”. Tym samym w sposób rażący obraził art. 454 § 2 k.p.k., co miało wpływ na treść orzeczenia. Rozstrzygając w niniejszej sprawie po przeprowadzeniu postępowania odwoławczego ponownie Sąd odwoławczy powinien wydać wyrok z poszanowaniem reguły ne peius z art. 454 § 2 k.p.k., a także wszystkich innych przepisów ograniczających zakres orzekania w postępowaniu odwoławczym.