Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej zgodności z konstytucją przepisów Ordynacji podatkowej z dnia 2020-12-21.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej zgodności z konstytucją przepisów Ordynacji podatkowej.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich interpretacja art. 70 § 6 pkt 1 o.p., zgodnie z którą w skutek zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie ulega ono wygaśnięciu z upływem 5-letniego terminu liczonego od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy, lecz istnieje nadal i może być egzekwowane przez wierzyciela podatkowego daje jednoznaczną możliwość wykorzystywania rzeczonego unormowania przez Państwo w stosunku do jednostki w sposób instrumentalny. Nie pozwala ono na przedawnienie się zobowiązania podatkowego nawet wówczas, gdy obwinienie lub oskarżenie było w chwili dokonania tej czynności procesowej oczywiście niesłuszne, a okoliczność ta znalazła potwierdzenie w ustaleniach poczynionych przez sąd w uzasadnieniu wyroku uniewinniającego od popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego albo wyroku umarzającego to postępowanie. Tym samym instytucja przedawnienia zobowiązań podatkowych z art. 70 o.p. staje się w istocie normą pustą pozbawioną swojej rzeczywistej funkcji. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia wydłuża ten termin o okres zawieszenia, a tym samym istotnie zmienia sytuację prawną i faktyczną podatnika. Powstaje wówczas stan niepewności co do jego sytuacji, on zaś sam nie wie, czy jego zobowiązanie podatkowe faktycznie wygasło, czy też nie. Zasada ochrony zaufania obywatela do państwa i prawa wymaga, by podatnik nie tkwił w owym stanie niepewności przez czas bliżej nieokreślony.
Rzecznik zauważył, że organy podatkowe niejednokrotnie wszczynają postępowanie przygotowawcze bez dostatecznej podstawy faktycznej, w celu wstrzymania biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, skutecznego nawet wtedy, gdy postępowanie to nie dostarczyło żadnych przesłanek do postawienia komukolwiek w przyszłości zarzutu. Za nieakceptowalną praktykę w demokratycznym państwie prawnym uznać należy w szczególności działanie organów podatkowych, które tuż przed upływem 5-letniego terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego wszczynają postępowania karnoskarbowe w sprawie deliktu skarbowego wyłącznie celem zawieszenia biegu terminu przedawnienia tego zobowiązania, gdyż pozostały do upływu podstawowego terminu przedawnienia deliktu skarbowego i zobowiązania podatkowego okres jest zbyt krótki, by postępowanie karnoskarbowe wyszło poza fazę in rem.
W ocenie Rzecznika poprawne rozumienie zasady demokratycznego państwa prawnego wymaga, aby zawieszenie biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego miało swoje uzasadnienie w stanie faktycznym, aby odmiennie traktować podatników, wobec których obwinienie lub oskarżenie było w chwili dokonania tej czynności procesowej oczywiście niesłuszne, tak aby mogli oni kierować się w swym postępowaniu zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, oraz aby zasadą było, że zawieszenie biegu nie następuje, jeżeli wszczęto jedynie postępowanie w sprawie, o którym podatnik nie musi być nawet zawiadomiony i które nie musi się przekształcić w postępowanie, gdzie zarzuty zostaną przedstawione konkretnej osobie.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że postawione w skardze zarzuty nie dotyczą konstrukcji prawa własności i innych praw majątkowych, czy też braku ich należytego zabezpieczenia, lecz jedynie ich ograniczeń, wobec czego Trybunał przyjął, że skarżący nie uzasadnił zarzutu naruszenia art. 64 ust. 1 Konstytucji. Skarżący, według TK, nie uzasadnił również, w jaki sposób kwestionowany przepis narusza art. 64 ust. 3 Konstytucji, ponieważ nie wskazał żadnych konkretnych argumentów, świadczących o zasadności sformułowanego zarzutu, ograniczając się tylko do lapidarnego stwierdzenia, że kwestionowany przepis stanowi niedopuszczalną ingerencję w przysługujące podatnikowi prawa majątkowe. TK stwierdził również, że w wypadku uznania, iż wskazane grupy podatników mogłyby zostać zaliczone do grupy podmiotów podobnych, należyte uzasadnienie skargi wymagałoby przytoczenia argumentów przemawiających za przyjęciem, że kwestionowane zróżnicowanie podmiotów podobnych nie spełnia choćby jednego z wymogów stanowiących konstytucyjne usprawiedliwienie owego zróżnicowania. Konieczne byłoby zatem wykazanie przez skarżącego, że wprowadzone przez ustawodawcę kryterium różnicowania podmiotów podobnych nie pozostaje w racjonalnym związku z celem i treścią regulacji lub że waga interesu, któremu różnicowanie ma służyć, nie pozostaje w odpowiedniej proporcji do wagi interesów, które zostają naruszone w wyniku wprowadzonego różnicowania bądź też, że kryterium różnicowania nie pozostaje w związku z innymi wartościami, zasadami czy normami konstytucyjnymi, uzasadniającymi odmienne traktowanie podmiotów podobnych. Trybunał stwierdził, że treść skargi uniemożliwia merytoryczne rozpoznanie zarzutu niezgodności art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej z wywodzoną z art. 2 Konstytucji zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa. Jednocześnie Trybunał nie znalazł podstaw, by w niniejszym postępowaniu ocenić zgodność art. 70 § 6 pkt 1 ordynacji podatkowej z art. 2 Konstytucji jako odrębnym i samodzielnym wzorcem kontroli. Wykraczałoby to bowiem poza zakres zaskarżenia wyznaczony treścią skargi, skoro skarżący powołał w niej art. 2 Konstytucji jako związkowy wzorzec kontroli.