Skarga nadzwyczajna od wyroku Sądu Okręgowego z powództwa o stwierdzenie nieważności umowy, ewentualnie o uzgodnienie treści księgi wieczystej i eksmisję z dnia 2020-12-18.
Skarga nadzwyczajna od wyroku Sądu Okręgowego z powództwa o stwierdzenie nieważności umowy, ewentualnie o uzgodnienie treści księgi wieczystej i eksmisję.
Powódka pozwem z dnia 29 listopada 2002 r. złożonym w Sądzie Rejonowym przeciwko pozwanym, wniosła o stwierdzenie, że nieważna jest z mocy prawa umowa kupna-sprzedaży z dnia 28 czerwca 1994 r. zawarta w formie aktu notarialnego, na mocy której pozwani nabyli własność nieruchomości rolnej. Wyrokiem z dnia 30 lipca 2003 r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo w całości. Apelację od wyroku wniosła powódka. Wyrokiem z dnia 10 grudnia 2003 r. Sąd Okręgowy na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 30 lipca 2003 r. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że unieważnił akt notarialny z dnia 28 czerwca 1994 r.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich Sąd Okręgowy wydał zaskarżony wyrok z rażącym naruszeniem prawa materialnego poprzez błędną wykładnię oraz niewłaściwe zastosowanie art. 58 § 1 k.c., orzekając stwierdzenie nieważności części aktu notarialnego z dnia 28 czerwca 1994 r. Rzecznik zauważa, że przyczyną nieważności czynności prawnej wskazaną w art. 58 § 1 k.c., jest sprzeczność z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa, tak Kodeksu cywilnego, jak i ustaw szczególnych. Polega ona na tym, że indywidualne i konkretne postępowanie, wynikające z czynności prawnej, koliduje z generalną i abstrakcyjną normą, wynikającą z ustawy, przez to, że nie respektuje zakazu ustawowego, nie zawiera treści lub innych warunków objętych nakazem normy prawnej, jego cel jest sprzeczny z tą normą, treść czynności sprzeciwia się naturze stosunku prawnego lub ma na celu obejście nakazu lub zakazu przewidzianego normą.
Sąd Okręgowy rozstrzygając sprawę unieważnił w części akt notarialny. Zdaniem Rzecznika taki sposób sformułowania wyroku, jest błędny. Po pierwsze, polskiemu systemowi prawnemu nie jest znane rozstrzyganie o ważności bądź nieważności aktu notarialnego, jest to nomenklatura potoczna. Po drugie, sprawa dotyczyła nieważności umowy, więc Sąd w rozstrzygnięciu powinien odnosić się do samej czynności prawnej, a nie do formy, w jakiej czynności prawna została sporządzona. Nawet w sytuacji żądania przez powódkę uznania aktu notarialnego za nieważny należało przyjąć, że żądanie to dotyczy czynności prawnej zawartej w akcie, a nie nieważności aktu notarialnego.
Sąd Okręgowy uznał umowę za sprzeczną z art. 58 § 1 k.c., zatem uznał, że czynność prawna jest nieważna. W takiej sytuacji Sąd Okręgowy rozstrzygając sprawę winien stwierdzić nieważność czynności prawnej zawartej w akcie notarialnym. Zawarte natomiast w zaskarżonym wyroku rozstrzygnięcie w postaci „unieważnienia” zamiast „stwierdzenia nieważności” umowy wywołało w konsekwencji zupełnie inny skutek prawny niż wynikający z art. 58 § 1 k.c. i z żądania pozwu oraz wprowadziło stan niepewności co do jego skutków prawnych. Uznając, że czynność prawna jest nieważna Sąd winien stwierdzić jej nieważność, a nie unieważnić ją, są to dwa różne rozstrzygnięcia. Ujawnione w przedmiotowej sprawie uchybienie prawa materialnego ma charakter ewidentny, oczywisty, jasny i bezsporny. Zdaniem Rzecznika oznacza to, że w przedmiotowej sprawie zaktualizowała się podstawa skargi nadzwyczajnej.