Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Skarga nadzwyczajna od postanowienia Sądu Rejonowego w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku z dnia 2020-02-10.

Adresat:
Sąd Najwyższy
Sygnatura:
IV.7000.472.2019
Data sprawy:
2020-02-10
Rodzaj sprawy:
skarga nadzwyczajna do Sądu Najwyższego
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Cywilnego
Wynik sprawy:
pozytywnie ze względu na uwzględnienie wystąpienia RPO
Opis sprawy:

Skarga nadzwyczajna od postanowienia Sądu Rejonowego w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku.

W pkt. 5. postanowienia z dnia 24 kwietnia 2003 r. Sąd Rejonowy stwierdził nabycie spadku. Sąd potwierdził, że spadek po zmarłym na podstawie ustawy nabyła żona oraz dzieci, po 1/3 części wraz z wchodzącym w skład spadku gospodarstwem rolnym. Przedmiotowe rozstrzygnięcie Sądu I instancji uprawomocniło się wobec niezłożenia przez strony apelacji. Należy wskazać, że przywołane rozstrzygnięcie zapadło, mimo iż w obrocie funkcjonowało już prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Wymaga podkreślenia, że Sąd Rejonowy w dniu 4 września 2002 r. stwierdził, że spadek po zmarłym na podstawie ustawy nabyli wprost żona spadkodawcy oraz dzieci, wszyscy po 1/3 w stosunku do całości spadku. Także i to postanowienie spadkowe uprawomocniło się na poziomie Sądu I instancji, bowiem żadna ze stron nie skorzystała z prawa do złożenia apelacji w sprawie.

Należy podkreślić, że Sąd Rejonowy pominął dyspozycję art. 199 § 1 pkt 2 in fine Kodeksu postępowania cywilnego, która z mocy art. 13 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego ma odpowiednie zastosowanie w postępowaniu nieprocesowym dotyczącym stwierdzenia nabycia spadku. Zgodnie z pominiętym przepisem proceduralnym sąd winien odrzucić wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, jeżeli sprawa dotycząca stwierdzenia nabycia spadku po tej samej osobie została już prawomocnie rozpoznana. Wyznacznikiem przedmiotowym powagi rzeczy osądzonej prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku pozostaje osoba spadkodawcy. Stąd też postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po tej samej osobie mają ten sam przedmiot rozstrzygnięcia. W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich wskazane rażące uchybienie proceduralne doprowadziło do sytuacji prawnej, w ramach której w obrocie funkcjonują dwa prawomocne postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po tej samej osobie. Taki stan prawny winien być kwalifikowany jako naruszenie zasad i praw określonych w Konstytucji.

 


Data odpowiedzi:
2021-06-16
Opis odpowiedzi:
Skarga nadzwyczajna uwzględniona (postanowienie z 16 czerwca 2021 r., sygn. akt I NSNc 164/20).
Sąd Najwyższy orzekł, iż skarga nadzwyczajna wniesiona przez Rzecznika Praw Obywatelskich jest w sposób oczywisty zasadna. Należy podzielić zarzut rażącego naruszenia prawa procesowego, polegającego na niewłaściwym zastosowaniu art. 669 w zw. z art. 677 § 1 k.p.c, w następstwie pominięcia dyspozycji art. 199 § 1 pkt 2 in fine w zw. z art. 13 § 2 k.p.c, poprzez wydanie rozstrzygnięcia o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłym M. K., pomimo że ten sam Sąd wydał już prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy.