Kasacja w sprawie braku wyjścia poza granice zaskarżenia i utrzymania w mocy rażąco niesprawiedliwego orzeczenia z dnia 2021-01-15.
Kasacja w sprawie braku wyjścia poza granice zaskarżenia i utrzymania w mocy rażąco niesprawiedliwego orzeczenia.
Umieszczenie osoby w zakładzie psychiatrycznym, na podstawie przepisów rozdziału X Kodeksu karnego, jest bardzo daleko idącą ingerencją w wolność osobistą, do której orzeczenia, w odróżnieniu od przymusowej internacji, stosowanej na podstawie przepisów rozdziału 3 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, nie jest niezbędne ustalenie, że internowany z powodu choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu lub zdrowiu innych osób. Warunkiem niezbędnym do prowadzenia rozważań o tym, czy wobec sprawcy, co do którego umorzono postępowanie, z uwagi na jego niepoczytalność, prawdopodobnym jest popełnienie przez niego czynu o znacznej społecznej szkodliwości i czy prawdopodobieństwo to jest wysokie, jest uprzednie ustalenie, że sprawca ten już dopuścił się czynu o takim charakterze. Tymczasem Sąd merytoryczny ani w części dyspozytywnej, ani motywacyjnej, nie ustalił, aby czyn już popełniony przez oskarżoną, wyczerpujący znamiona przestępstwa, cechował się „znaczną” społeczną szkodliwością. Brak jest zarazem zarówno w sentencji, jak i uzasadnieniu tego orzeczenia, jakichkolwiek stwierdzeń, które dawałyby podstawę do uznania, że ów organ procesowy przyjął znaczną społeczną szkodliwość tego występku, albo w świetle których obiektywnie istniałyby podstawy do takiej oceny. Orzeczenie to nie zawiera w szczególności żadnych rozważań, dotyczących strony przedmiotowej i podmiotowej czynu, będącego przedmiotem niniejszego postępowania.
Sąd Najwyższy orzekł, iż w niniejszej sprawie Sąd II instancji powinien był wyjść poza granice rozpoznawanego środka odwoławczego (art. 433 § 1 k.p.k.) w celu dokonania oceny kontrolowanego postanowienia przez pryzmat przesłanek z art. 440 k.p.k., a w szczególności czy utrzymanie w mocy zaskarżonego postanowienia nie byłoby rażąco niesprawiedliwe. Przepis art. 440 k.p.k. znajduje bowiem zastosowanie, gdy zaskarżone orzeczenie dotknięte jest niepodniesionymi w zwykłym środku odwoławczym uchybieniami mieszczącymi się w każdej z tzw. względnych przyczyn odwoławczych, o ile ich waga i charakter są takie, że czynią orzeczenie niesprawiedliwym i to w stopniu rażącym. Jako że brak ustaleń co do znacznej społecznej szkodliwości czynu zarzucanego podejrzanej uniemożliwiał zastosowanie wobec niej środka zabezpieczającego w postaci pobytu w zakładzie psychiatrycznym, taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie. Utrzymanie w mocy takiego orzeczenia było więc rażąco niesprawiedliwe w rozumieniu art. 440 k.p.k.