Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Finansów w sprawie problemów z przekazywaniem 1 proc. podatku dochodowego od osób fizycznych organizacjom pożytku publicznego.

Z sygnałów docierających do Rzecznika Praw Obywatelskich wynika, że w ostatnim czasie rodzice dzieci z niepełnosprawnościami mają poważne problemy z otrzymaniem środków pochodzących z 1% podatku przekazywanego na rzecz organizacji pożytku publicznego. W praktyce okazuje się, że niejednokrotnie brakuje wpłat, które według wiedzy rodziców miały zasilić subkonta organizacji pożytku publicznego. Beneficjenci skarżą się, że otrzymują znacznie niższe kwoty niż dotychczas (w granicach od ok. 30% do 80% mniej), co w konsekwencji istotnie utrudnia pokrywanie kosztów leczenia i rehabilitacji osób potrzebujących.

Z danych przekazanych przez Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na interwencję senatorską w sprawie opóźnień i blokady przekazywania środków z tzw. 1% podatku wynika, że za 2019 r. negatywnie zweryfikowano 398 225 wniosków o przekazanie 1% podatku dochodowego od osób fizycznych. Zdaniem resortu finansów, we wszystkich ww. przypadkach doszło do spełnienia ustawowych przesłanek odstąpienia od przekazania 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego.

W tym kontekście, po pierwsze powstaje pytanie o to, w jaki sposób rozkłada się podział łącznej liczby 398 225 negatywnie zweryfikowanych wniosków za 2019 r. na poszczególne ustawowe przesłanki odstąpienia od przekazania 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego (tj. brak zapłaty podatku w podstawowym, wydłużonym lub odroczonym terminie z uwagi na COVID-19, brak podania numeru rachunku bankowego lub podanie numeru niewłaściwego, usunięcie organizacji z wykazu, podanie we wniosku błędnego numeru KRS).

Ponadto, w odniesieniu do przesłanki konieczności zapłaty podatku (art. 45c ust. 2 ustawy o PIT) Rzecznik wskazał, że w związku ze stanem epidemii COVID-19, na mocy przepisów ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych odroczony został wydłużony termin złożenia rocznych deklaracji podatkowych za 2019 r. oraz wpłaty należnego podatku PIT do dnia 1 czerwca 2020 r.

W związku z powyższym powstaje pytanie, w ilu przypadkach za 2019 r. faktycznie doszło do przekazania 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego na podstawie wydłużonych terminów rozliczenia podatku z powodu COVID-19, a w ilu przypadkach w tej grupie nastąpiła negatywna weryfikacja.

Dodatkowo należy mieć na uwadze, że w 2020 r. podatnicy niejednokrotnie składali wnioski o odroczenie terminu płatności podatku z uwagi na to, że ich płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19. Tym samym, należy ustalić, czy w takich okolicznościach podatnicy zachowali prawo do przekazania 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego, czy też wówczas następowała weryfikacja negatywna, ponieważ faktyczna zapłata podatku następowała później niż w terminie dwóch miesięcy od upływu terminu dla złożenia zeznania podatkowego.

Natomiast w odniesieniu do przesłanek ustawowych wynikających stricte z błędów formalnych (art. 45c ust. 6 ustawy o PIT), tj. błędny numer rachunku bankowego, błędna organizacja, błędny numer KRS, powstaje pytanie o rozważenie możliwości wprowadzenia do obecnie obowiązujących przepisów regulacji umożliwiającej wezwanie podatnika do uzupełnienia tego rodzaju braków, tak aby w efekcie zapewnić beneficjentom jak najszerszy dostęp do 1% podatku.

Z punktu widzenia organu stojącego na straży konstytucyjnych praw obywatelskich, istotne jest aby instytucja 1% podatku prawidłowo funkcjonowała w obrocie, zapewniając osobom potrzebującym realną możliwość uzyskania środków niezbędnych do poprawy ich trudnej sytuacji życiowej.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o szczegółowe ustosunkowanie się do wskazanych obszarów problemowych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej w piśmie z 22 lutego 2021 r., odnosząc się do wątpliwości Rzecznika w zakresie sygnalizowanych różnic pomiędzy prognozowaną wysokością środków pochodzących z 1% podatku a kwotą faktycznie przekazaną na rachunki bankowe uprawnionych podmiotów, zwróciła uwagę, że po przeprowadzeniu analizy porównawczej opublikowanych danych widocznym jest, że wiele organizacji pożytku publicznego odnotowało znaczący wzrost w przedmiotowym zakresie. Intencją centralizacji i automatyzacji dystrybucji wnioskowanych kwot na rachunki bankowe organizacji pożytku publicznego było uproszczenie dotychczasowego modelu. Podkreślenia wymaga także, że rozwiązania prawne wprowadzone w związku z epidemią COVID-19 nie zmieniły terminu składania zeznań podatkowych przez podatników podatku dochodowego od osób fizycznych. Odnosząc się do zaproponowanej zmiany legislacyjnej dotyczącej art. 45c ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych resort wskazał natomiast, że obecnie obowiązująca treść przepisu wyznacza tryb postępowania organu podatkowego w przypadku zaistnienia określonych przesłanek u beneficjenta środków, tj. organizacji pożytku publicznego. Szczegółowe przepisy prawne regulujące m.in. formę i termin wskazania rachunku bankowego naczelnikowi urzędu skarbowego zostały ujęte w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Wobec powyższego Ministerstwo Finansów nie jest właściwe do procedowania postulowanej zmiany.