Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Obrony Narodowej w sprawie pisma Dyrekcji Departamentu Kadr MON, skierowanego do żołnierzy zawodowych w sprawie szczepień przeciwko COVID-19.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi żołnierzy zawodowych, którzy wyrażają swoje wątpliwości w zakresie pisma Dyrektora Departamentu Kadr MON, skierowanego w końcu grudnia ub. roku do żołnierzy zawodowych w sprawie szczepień przeciwko COVID-19. Zawarte w przedmiotowym piśmie informacje, według skarżących, stanowią niedopuszczalną formę wywierania nacisku na kadrę zawodową Wojska Polskiego.

Z Narodowego Programu Szczepień przeciwko Covid-191 wynika, że szczepienie jest dobrowolne. Skoro słowo "dobrowolny" oznacza "wynikający z własnej woli", "działający bez przymusu" (Słownik języka polskiego), to informacje zawarte w piśmie Dyrektora Biura Kadr MON wskazują jednoznacznie, że niezaszczepienie się pociągać będzie za sobą negatywne konsekwencje dla indywidualnego przebiegu służby żołnierzy zawodowych. W ocenie skarżących informacje zawarte w piśmie wskazują, że w odniesieniu do nich, jako grupy zawodowej dobrowolność jest tylko pozorna.

W sytuacji pandemii, logiczną wydaje się zapowiedź kierowania na kursy i szkolenia tych żołnierzy, którzy szczepionkę przyjęli. Szkolenia i kursy, w których udział bierze wiele osób z różnych stron kraju, mogą łatwo stać się ogniskiem masowych zakażeń, ze wszystkimi konsekwencjami tego faktu i jest zrozumiałym dążenie do eliminacji takich zagrożeń. Nie dziwi również warunek przyjęcia szczepionki, jako kryterium wyznaczania na stanowiska służbowe poza granicami państwa czy udział w misjach międzynarodowych.

W ocenie Rzecznika poważne wątpliwości budzi jednak kwestia opiniowania służbowego i uzależnienie oceny od faktu, czy żołnierz poddał się szczepieniu. Takie działanie wydaje się sprzeczne z samym celem opiniowania służbowego żołnierzy zawodowych, szczególnie, że niedostateczna względnie dostateczna ogólna ocena w opinii służbowej stanowi (albo może stanowić) podstawę do rozwiązania stosunku służbowego.

Rzecznik wskazał, że wydana z uwzględnieniem zaleceń Departamentu Kadr MON opinia służbowa, może doprowadzić do rozwiązania stosunku służbowego żołnierza (lub nierównego traktowania innych żołnierzy). W takich okolicznościach rozkaz personalny zwalniający żołnierza ze służby może zostać wydany z naruszeniem art. 60 w zw. z art. 47 Konstytucji. Ponadto w świetle przedmiotowego pisma skarżący spodziewają się swoistej segregacji kadry wojskowej w oparciu o kryterium szczepienia.

Biorąc powyższe wątpliwości pod uwagę, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o skorygowanie opisanej praktyki w kierunku promocji szczepień przeciwko Covid-19 wśród żołnierzy, co zapobiegnie wyrażanemu w skargach kierowanych do RPO poczuciu przymusu i niesprawiedliwości.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej w piśmie z 12 lutego 2021 r. wskazał, że Wojsko Polskie zostało uznane za newralgiczną instytucję, od której w dużej mierze zależy skuteczne przeciwdziałanie skutkom epidemii. Dlatego obok kampanii informacyjnej skierowanej do żołnierzy. Ministerstwo Obrony Narodowej stworzyło system zachęt, którego celem jest przekonanie jak największej grupy wojskowych do szczepienia. Te informacje znalazły się w piśmie skierowanym do żołnierzy. Mając na uwadze konieczność ograniczenia powstawania tzw. „ognisk zakażeń”, podjęto decyzję o kwalifikacji na kursy specjalistyczne oraz oficerskie i podoficerskie jedynie zaszczepionych żołnierzy. Szczepienie przed wyjazdem na misje jest od wielu lat standardowym działaniem w Siłach Zbrojnych RP i wymóg ten będzie dotyczył także szczepienia przeciw COVID-19.