Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Pełnomocnika Rządu ds. monitorowania wdrażania reformy szkolnictwa wyższego i nauki w sprawie ewaluacji jakości działalności naukowej.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich docierają głosy środowiska akademickiego, które proponują dokonanie modyfikacji w systemie ewaluacji działalności naukowej obejmującej lata 2017-2021.

Zasady przeprowadzania ewaluacji określa rozporządzenie z dnia 22 lutego 2019 r. Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie ewaluacji jakości działalności naukowej. Rozporządzenie to określa m.in. definicje artykułu naukowego i monografii naukowej, zaś oceny poziomu naukowego prowadzonej działalności naukowej w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych dokonuje się z uwzględnieniem osiągnięć naukowych wskazanych w § 8 tego rozporządzenia, a więc artykułów naukowych, monografii i patentów.

Artykuły naukowe i monografie to formy pracy naukowej szczególnie ważne także w naukach społecznych. Jedną z dyscyplin składających się na tę dziedzinę są nauki prawne. Także i w tych naukach artykuły naukowe i monografie są niezwykle ważne. Poszczególne dziedziny i dyscypliny nauki są tak skomplikowane i różnorodne, że nie da się ich poddać ocenie według ujednoliconego wzorca.

W naukach prawnych bardzo istotne są i inne formy pracy naukowej, takie jak: glosy, komentarze do ustaw i systemy prawa. Jednak obecne rozporządzenie ewaluacyjne nie odpowiada specyfice poszczególnych nauk, w tym nauk prawnych.

Niezwykle prestiżową formą pracy naukowej w prawie są systemy prawa - zawierają one kompleksową wiedzę z zakresu nauki danej gałęzi prawa. System taki ma kilku lub kilkunastu autorów - jeżeli dana osoba jest autorem fragmentu systemu, to może poczuć się wyróżniona. Tymczasem, według zasad ww. ewaluacji - autorzy systemu prawa nie będą mieli przyznanej dużej liczby punktów, pomimo że systemowe publikacje mają wybitnie walor naukowy.

Rzecznik podkreślił, że postulat konieczności uwzględnienia w ewaluacji specyfiki poszczególnych nauk zgłaszany jest także przez środowisko naukowe. Jego przedstawiciele postulują przeprowadzenie szeregu zmian w kryteriach ewaluacji dyscypliny nauk prawnych. Ich zdaniem zmiana w zakresie zasad ewaluacji jakości działalności naukowej powinna być systemowa, a nie tylko dotykać wybranych obszarów badawczo-dydaktycznych. Wskazują oni m.in., że należy wyznaczać normatywne kryteria oceny w ramach poszczególnych dyscyplin naukowych; wymagane jest precyzyjne wyznaczenie normatywnych kryteriów oceny w dyscyplinie nauki prawne.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o doprecyzowanie przepisów oraz praktyki w zakresie sposobu ewaluacji jakości działalności naukowej.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Edukacji i Nauki w piśmie z 16 marca 2021 r. wskazał, iż zaproponowane rozszerzenie katalogu osiągnięć uwzględnianych w ewaluacji wymagałoby zmiany rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie ewaluacji jakości działalności naukowej. Wprowadzanie takich zmian obecnie, w ostatnim roku 5-letniego okresu objętego ewaluacją, skutkować będzie opóźnieniem przygotowań do ewaluacji i kategoryzacji podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki. Zarówno Komisja Ewaluacji Nauki, jak i Minister świadomi są faktu, że obecny kształt rozporządzenia nie jest doskonały, jednak opracowanie stosownych zmian, wprowadzenie ich w życie, a finalnie implementacja w systemie ewaluacji wymaga czasu, a przede wszystkim powinna być poprzedzona stosownymi konsultacjami społecznymi. W ocenie Ministra tak istotne zmiany będą z pewnością stanowiły element zaskoczenia dla całego środowiska naukowego i akademickiego w Polsce i nie powinny być wprowadzane tuż przed rozpoczęciem procesu ewaluacji. W związku z powyższym przeprowadzenie zmian w procedurze ewaluacji w odniesieniu do pojedynczej dyscypliny nauki nie jest obecnie wskazane, a czas, jaki pozostał do rozpoczęcia ewaluacji nie pozwala na wprowadzenie tak głębokich zmian do rozporządzenia w sprawie ewaluacji jakości działalności naukowej. Minister zapewnił jednak, że w przypadku podjęcia decyzji o projektowaniu regulacji dotyczącej kolejnej ewaluacji jakości działalności naukowej postulaty środowiska nauk prawnych zostaną wzięte pod uwagę.