Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Finansów w sprawie praktyki zawieszania biegu przedawnienia zobowiązań podatkowych.

Od lat w zainteresowaniu Rzecznika Praw Obywatelskich pozostają praktyki stosowane przez organy podatkowe, polegające na wszczynaniu postępowań karnych skarbowych z perspektywy zapobieżenia przedawnieniu zobowiązań podatkowych.

W 2014 r. RPO złożył do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o stwierdzenie niezgodności art. 114a ustawy - Kodeks karny skarbowy z art. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji, a także art. 70 § 6 pkt 1 ustawy - Ordynacja podatkowa w zakresie, w jakim przewiduje, że bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem wszczęcia postępowania w sprawie, a nie przeciwko osobie, z art. 2 Konstytucji.

W dniu 10 stycznia 2017 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznawał ww. wniosek (sygn. akt K 31/14). Sprawa ostatecznie nie została zakończona, ponieważ Trybunał postanowił zamkniętą rozprawę otworzyć na nowo i odroczyć bez wyznaczania terminu.

Ponadto, w ostatnim czasie Rzecznik zgłosił udział w trzech postępowaniach przed Trybunałem Konstytucyjnym zainicjowanych skargami konstytucyjnymi w sprawie instytucji zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w kontekście wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.

Niestety, żadna z ww. spraw dotychczas nie doczekała się rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego, w szczególności sprawa z wniosku abstrakcyjnego Rzecznika Praw Obywatelskich złożonego w 2014 r. (sygn. akt K 31/14). Tym samym, regulacja przewidziana w art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej korzysta z tzw. domniemania konstytucyjności i nadal stosowana jest w praktyce przez organy podatkowe.

Co istotne, postulat ograniczenia instytucji zawieszania biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego został przewidziany w rządowym projekcie nowej Ordynacji podatkowej, w którym zrezygnowano z regulacji tożsamej do obecnie obowiązującej w art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej. W uzasadnieniu do ww. projektu wskazano, że możliwość wszczynania postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe może skutkować tym, że w skrajnych przypadkach zobowiązanie nigdy się nie przedawni. Dlatego też, zdaniem projektodawców, zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego powinno następować tylko z przyczyn obiektywnych, niezależnych od organu podatkowego Niemniej jednak prace nad projektem nowej Ordynacji podatkowej zostały wstrzymane.

Ponadto, z informacji posiadanych przez Rzecznika wynika, że w ramach Komitetu Obywatelskiej Inicjatywy Ustawodawczej "Przywróćmy podatkom przedawnienie" powstał obywatelski projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej. Zakłada on uchylenie art. 70 § 6 pkt 1, art. 70 § 7 pkt 1 oraz art. 70c Ordynacji podatkowej.

Mając na uwadze powyższe, Rzecznik zwrócił się do Ministra z zapytaniem o rozważenie możliwości podjęcia prac legislacyjnych, zmierzających do niezwłocznego wyeliminowania omawianej regulacji z obrotu prawnego.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów w piśmie z 28 lutego 2021 r. zapewnił, że problem wszczynania postępowań przygotowawczych na krótko przed upływem terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego pozostaje w stałym zainteresowaniu resortu finansów. Jednocześnie wskazał, że zagadnienie konstytucyjności unormowania zawartego w art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej należy do kognicji Trybunału Konstytucyjnego, przed którym zawisły w tym zakresie trzy sprawy o sygn. akt K 31/14, SK 100/19 i SK 122/20. Rozpatrzenie powyższych spraw przez Trybunał będzie miało decydujący wpływ na dalszy byt prawny tego przepisu (i powiązanych z nim art. 70 § 7 pkt 1 oraz art. 70c Ordynacji podatkowej). W obecnej sytuacji, tj. przed rozpatrzeniem spraw zawisłych przed TK, podejmowanie prac legislacyjnych celem definitywnego wyeliminowania z obrotu prawnego regulacji art. 70 § 6 pkt 1 i § 7 pkt 1 oraz art. 70c Ordynacji podatkowej, należy uznać za przedwczesne.