Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej w sprawie konieczności zwiększenia dostępności lokali obwodowych komisji wyborczych dla wyborców z niepełnosprawnościami.

Rzecznik Praw Obywatelskich przypomniał, że dostosowywanie lokali obwodowych komisji wyborczych do potrzeb wyborców, a w szczególności wyborców z niepełnosprawnościami stanowi istotną gwarancję konstytucyjnej zasady powszechności wyborów. Z zasady tej wynika m.in. obowiązek podjęcia przez państwo działań mających na celu usunięcie barier technicznych i organizacyjnych uniemożliwiających wyborcom udział w głosowaniu.

Rzecznik z dużą uwagą przyjął ustalenia i wnioski sformułowane po zbadaniu przez Komitet ONZ ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami (KPON / Committee on the Rights of Persons with Disabilities - CRPD, dalej jako: Komitet) stosowania przez Polskę Konwencji w odniesieniu do realizacji praw wyborczych. Jedna z istotnych rekomendacji Komitetu wprost wskazuje na konieczność zapewnienia dostępności wszystkich lokali wyborczych i procedur głosowania dla osób niepełnosprawnych ("Ensure accessibility of all polling stations and election procedures for all persons with disabilities [...]").

Rekomendacje te są zbieżne z wielokrotnie już przedstawianym stanowiskiem Rzecznika Praw Obywatelskich, zgodnie z którym konieczne jest dążenie do stanu, w którym wszystkie lokale obwodowych komisji wyborczych docelowo będą w pełni dostosowanymi do potrzeb wyborców z niepełnosprawnościami.

W celu pełnej realizacji gwarancji konstytucyjnej zasady powszechności wyborów, zobowiązań wynikających z Konwencji, a także rekomendacji Komitetu, w ocenie Rzecznika konieczne jest ustawowe zwiększenie odsetka lokali obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców z niepełnosprawnościami w każdej gminie. Mając przy tym na względzie wcześniejsze, istotne uwagi Państwowej Komisji Wyborczej w tym zakresie, a także dotychczasowe doświadczenia związane z wprowadzaniem i stosowaniem Kodeksu wyborczego wydaje się, że warto rozważyć działania stopniowe, zaplanowane etapami. Należy bowiem przy tym uwzględnić m.in. realne możliwości skutecznego osiągnięcia wskazanego odsetka (odsetków) i zarysować odpowiednio czas wejścia w życie przepisów wprowadzających zmiany.

Rzecznik zwrócił się do Państwowej Komisji Wyborczej z prośbą o opinię dotyczącą przedstawionych powyżej propozycji działań na rzecz zwiększenia dostępności lokali obwodowych komisji wyborczych dla wyborców z niepełnosprawnościami.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej w piśmie z 10 lutego 2021 r. poinformował, że PKW podtrzymuje stanowisko, że konieczne jest dążenie do stanu, w którym wszystkie lokale wyborcze będą w pełni dostosowane do potrzeb wyborców niepełnosprawnych. Państwowa Komisja Wyborcza w dalszym ciągu wyraża jednak obawę, że postulat ten może być niemożliwy do zrealizowania. Poza kwestią lokali wyborczych znajdujących się w budynkach zabytkowych, należy mieć bowiem również na względzie rzeczywistą możliwość zrealizowania przez organy wykonawcze gmin proponowanego przez Rzecznika wymogu dostosowania do potrzeb osób niepełnosprawnych większej liczby lokali wyborczych, ze względu na stan dostosowania do tych potrzeb również innych budynków wykorzystywanych na siedziby obwodowych komisji wyborczych jedynie doraźnie wykorzystywanych na cele wyborcze (np. szkoły, ośrodki kultury, biblioteki). Państwowa Komisja Wyborcza wyraża zatem pogląd, że kwestia ewentualnej zmiany w tym zakresie powinna być poprzedzona konsultacjami z organami samorządu terytorialnego, które są odpowiedzialne za wykonanie tych obowiązków.