Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie wniosku Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego o zbadanie zgodności z Konstytucją art. 189 kpc w związku z przepisami innych ustaw z dnia 2021-01-08.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie wniosku Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego o zbadanie zgodności z Konstytucją art. 189 kpc w związku z przepisami innych ustaw.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich w niniejszej sprawie zachodzi sytuacja, o której mowa w art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, a zatem przypadek niedopuszczalności wydania orzeczenia. Występująca z wnioskiem Pierwsza Prezes SN wyraża wątpliwość czy dopuszczalny, a co za tym idzie, czy zgodny z przepisami wskazanymi jako wzorce kontroli, jest pozew złożony przez stronę w zakresie, w jakim przedmiotem ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa czyni nawiązanie stosunku służbowego sędziego wskutek jego powołania przez Prezydenta RP na wniosek KRS. W opinii Rzecznika wniosek ten pełni funkcję instrumentalną, gdyż został złożony przez osobę, która ma bezpośredni interes w wydaniu rozstrzygnięcia przez TK. Pierwsza Prezes SN należy bowiem do kręgu sędziów SN, których status i skuteczność nominowania jest kwestionowana w licznych postępowaniach sądowych, nie tylko na gruncie krajowym, ale również europejskim.
Rzecznik podkreślił, że zasada niezależności sądów i niezawisłości sędziów stanowi współcześnie niekwestionowany standard międzynarodowy i konstytucyjny, gdzie podstawowe wymogi w tym zakresie wynikają z art. 6 EKPC oraz z orzecznictwa ETPC.
Zdaniem Rzecznika nie można tworzyć przesłanek ograniczających wystąpienie z pozwem o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, tj. wskazywać sytuacji, w których stronie nie będzie przysługiwała taka możliwość. W ten sposób zamyka się bowiem jednostce prawo do korzystania z jej praw podmiotowych, albowiem prowadzi to do sytuacji, w której strona nie może skorzystać z przysługującego jej na gruncie Konstytucji, prawa europejskiego oraz obowiązujących ustaw praw.
W opinii Rzecznika wydanie przez TK orzeczenia w niniejszej sprawie jest niedopuszczalne również w związku z tym, że w sprawach rozpoznawanych w SN o ustalenie nieistnienia stosunku służbowego sędziego skierowano pytania prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Rzecznik przypomniał, że jeżeli złożenie wniosku przez Pierwszą Prezes SN doprowadzi do wydania przez TK wyroku, którego skutkiem będzie uniemożliwienie dokonywania przez sądy krajowe własnej oceny co do zasadności powództw i konieczności umorzenia zawisłych przed nimi spraw, w których skierowano pytania prejudycjalne, wówczas trzeba będzie rozpatrywać powyższe przez pryzmat naruszenia przez Polskę zobowiązań traktatowych. Okoliczność taka może być rozpatrywana m.in. jako podstawa do wszczęcia postępowania przeciwko Polsce w trybie art. 258 TFUE.