Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania w sprawie działań na rzecz ochrony przed przemocą domową.

Rzecznik Praw Obywatelskich wielokrotnie zwracał uwagę na problematykę przemocy domowej. Nie ma wątpliwości, że stanowi ona naruszenie podstawowych praw i wolności człowieka, a zapewnienie pomocy wszystkim osobom jej doświadczającym jest pozytywnym zobowiązaniem władzy publicznej, wynikającym z szeregu aktów prawa międzynarodowego ratyfikowanych przez Polskę, m.in. Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Według danych statystycznych zdecydowaną większość osób dotkniętych przemocą w rodzinie stanowią kobiety. Skala tej przemocy potwierdza, iż przemoc w rodzinie jest zjawiskiem motywowanym płcią. Prawidłowe wykonanie ciążących na Rządzie RP zobowiązań wymaga, w ocenie Rzecznika, m.in. pilnego zakończenia prac i przyjęcia Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Z tego względu RPO zwrócił uwagę na nieprawidłowości implikowane brakiem aktualnego krajowego programu na rzecz przeciwdziałania przemocy domowej oraz projektowanym kształtem tego programu.

Jedną z takich nieprawidłowości jest niepełny zakres działań. Należy wskazać, że projekt Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na rok 2021 koncentruje się jedynie na zagadnieniu przemocy w bliskich związkach. Powoduje to nieuwzględnianie szerszej perspektywy analizowanego zjawiska. Rzecznik ponowił zatem rekomendację opracowania kompleksowej strategii przeciwdziałania przemocy ze względu na płeć, odnoszącej się do wszystkich jej przejawów w sferze publicznej i prywatnej oraz uwzględniającej specyficzne uwarunkowania różnych grup kobiet (kobiet z niepełnosprawnościami, starszych, migrantek).

Kolejną nieprawidłowość stanowi brak aktualnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Rzecznik jest zaniepokojony faktem, że mimo zakończenia Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie przyjętego na lata 2014-2020, program mający stanowić jego kontynuację nadal nie został przyjęty. Rzecznik wskazał, że pilne zakończenie prac nad nowym Programem jest kluczowe, również ze względu na jego roczny okres obowiązywania. Rzecznik zauważył ponadto, że przyjęcie tak krótkiej perspektywy może budzić uzasadnione wątpliwości.

RPO z zaniepokojeniem przyjął także informacje o braku transparentności w przebiegu procesu wyboru członków Zespołu Monitorującego do Spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie IV kadencji. Brak w aktualnym składzie Zespołu osób o wiedzy i doświadczeniu eksperckim z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej wymaga podania do publicznej wiadomości uzasadnienia wyboru członków Zespołu z uwzględnieniem stopnia realizacji przez nich kryteriów stawianych kandydatom. Od odpowiednich kompetencji osób wchodzących w skład organu zależy bowiem efektywność prac Zespołu.

Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się do Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania z prośbą o ustosunkowanie się do przedstawionych uwag oraz podjęcie odpowiednich działań realizujących wskazane rekomendacje.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania w piśmie z 1 kwietnia 2021 r. podkreśliła, że w oparciu o obowiązujące akty prawne realizowane są działania mające na celu ochronę i wsparcie wszystkich osób doznających różnych form przemocy w rodzinie, bez względu na płeć, wiek, stan zdrowia czy miejsce pochodzenia. Obowiązujący w Polsce system przeciwdziałania przemocy w rodzinie daje równe prawa wszystkim osobom doznającym przemocy w rodzinie, bez identyfikowania konkretnych grup społecznych. Regulacje te zapewniają osobom doznającym przemocy w rodzinie równe traktowanie oraz poszanowanie ich praw i wolności. Pełnomocnik nadmieniła, że w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej podjęto prace nad przygotowaniem projektu nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Projektowana nowelizacja ustawy implikować będzie zmiany wydanych na jej podstawie aktów wykonawczych. Zatem konieczne stanie się również dostosowanie Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie do przyjętych regulacji. Tym samym możliwe będzie przyjęcie komplementarnych rozwiązań prawnych w zakresie identyfikacji, zapobiegania i minimalizowania negatywnych następstw przemocy domowej i przemocy wobec kobiet.