Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie poszerzenia katalogu osób uprawnionych do świadczenia postojowego.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na konieczność zmiany przepisów regulujących katalog osób uprawnionych do dodatkowego świadczenia postojowego oraz jednorazowego dodatkowego świadczenia postojowego na podstawie ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Tarczy antykryzysowej 6.0) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 stycznia 2021 r. w sprawie wsparcia uczestników obrotu gospodarczego poszkodowanych wskutek pandemii COVID-19 (Tarczy antykryzysowej 7.0) o osoby współpracujące w rozumieniu art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Należy wskazać, że do Biura RPO już od czasu tzw. pierwszej fali pandemii COVID-19 zaczęły trafiać skargi osób, które nie uzyskały świadczenia postojowego w ramach mechanizmów wsparcia wprowadzonych drogą specustawy o COVID-19. Świadczenie to pozostaje jednym z podstawowych instrumentów pomocowych dla przedsiębiorców poszkodowanych na skutek pandemii. Warunkiem uzyskania świadczenia było niepodleganie ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, chyba że dana osoba podlega ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. W opinii Rzecznika nie ma racjonalnych powodów do ograniczenia przedmiotowego wsparcia dla osób współpracujących. Rzecznik zauważył, że mogą one być zatrudnione w przedsiębiorstwie na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, czy nawet umowy dorozumianej. W każdym przypadku jednak przedsiębiorca zobowiązany jest do uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne i innych składek pobieranych przez ZUS. Rzecznik podkreślił, że obecna sytuacja osób współpracujących nie może zostać uznana za prawidłową z punktu widzenia zasady równości. Jednocześnie, osoby te nie mogą uzyskać bezpośredniego wsparcia finansowego z tytułu dodatkowego i jednorazowego świadczenia postojowego, mimo że takie wsparcia przepisy Tarczy antykryzysowej 6.0. przewidują również dla osób uzyskujących przychód wyłącznie z umowy cywilnoprawnej.

Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się do Ministra z wnioskiem o zmianę przepisów w kierunku umożliwiającym uzyskanie wsparcia przez osoby współpracujące na takich samych zasadach jak w przypadku innych osób zatrudnionych, w tym zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej w piśmie z 23 marca 2021 r. podkreślił, że świadczenie postojowe nie może być kwalifikowane jako świadczenie z ubezpieczenia społecznego. Uprawnionymi do świadczenia postojowego są osoby spełniające przesłanki wskazane w ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej ustawa o COVID-19), niemające związku z podleganiem ubezpieczeniom społecznym. Przyznanie prawa do świadczenia osobom niebędącym ubezpieczonymi (m.in. osobom wykonującym umowę o dzieło) oznacza, że świadczenie to przysługuje wyłącznie w przypadku zaistnienia sytuacji wyjątkowej, wskutek której niemożliwym jest wykonywanie pracy zarobkowej. Świadczenie to ma charakter czasowy, a ustawa o COVID-19 przejściowy i wyjątkowy. Krąg osób uprawnionych do przedmiotowego świadczenia został wyraźnie określony w art. 15zq ust. 1 ustawy o COVID-19. Tym samym, zarówno osobie prowadzącej działalność gospodarczą, jak i osobie współpracującej, wykonującej umowę agencyjną, umowę zlecenia lub inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, spełniających ustawowe warunki, powinno przysługiwać świadczenie postojowe.