Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie udostępniania dokumentacji medycznej przez lekarzy psychiatrów na żądanie Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w ramach prowadzonych postępowań sprawdzających z dnia 2021-03-09.
Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie udostępniania dokumentacji medycznej przez lekarzy psychiatrów na żądanie Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w ramach prowadzonych postępowań sprawdzających.
Rzecznik Praw Obywatelskich, jako konstytucyjny organ stojący na straży wolności i praw człowieka i obywatela, prowadzi postępowanie wyjaśniające w sprawie udostępniania dokumentacji medycznej przez lekarzy psychiatrów na żądanie Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW) w ramach prowadzonych przez funkcjonariuszy ABW postępowań sprawdzających.
W ocenie Rzecznika Szef ABW przyjął niewłaściwą interpretację przepisów ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (dalej jako: uozp) oraz ustawy o ochronie informacji niejawnych (dalej jako: uoin), polegającą na uznaniu, że wszelkie informacje o zdrowiu psychicznym podlegają udostępnieniu w trybie ustawy o ochronie informacji niejawnych, co prowadzi do naruszenia ochrony tajemnicy zawodowej lekarzy psychiatrów, a w konsekwencji prawa do prywatności osób, wobec których przeprowadza się postępowanie sprawdzające.
Rzecznik podkreślił, że normy konstytucyjne dotyczące prywatności (art. 47 Konstytucji) i autonomii informacyjnej (art. 51 Konstytucji) gwarantują każdemu ochronę przed pozyskiwaniem, przetwarzaniem, przechowywaniem i ujawnieniem informacji dotyczących jego osoby, w sposób naruszający reguły przydatności, niezbędności i proporcjonalności sensu stricto (art. 31 ust. 3 Konstytucji). Przedmiotem dowodu staje się wówczas tylko to, czy pozyskiwanie informacji było konieczne, czy tylko "wygodne" lub "użyteczne" dla władzy. Dowodu wymaga, że złamanie autonomii informacyjnej było konieczne (niezbędne) w demokratycznym państwie prawnym.
Mając na uwadze rozbieżne stanowiska Rzecznika i Szefa ABW, RPO zaznaczył, że zakres udostępniania informacji o leczeniu psychiatrycznym przez lekarzy ma istotne znaczenie z punktu widzenia tajemnicy lekarskiej, którą są objęci psychiatrzy. Odnoszący się do zwolnienia z tajemnicy art. 50 ust. 2 uozp wskazuje konkretne przypadki, w których osoba zobowiązana do zachowania tajemnicy zostaje zwolniona, a także podkreśla zakres udostępniania tych danych jako "niezbędny zakres". Przepis art. 50 ust. 2 pkt 4 tej ustawy nie może więc być interpretowany rozszerzająco, w taki sposób, że funkcjonariusze ABW w ramach prowadzonych postępowań są uprawnieni do żądania od lekarzy psychiatrów wszelkich informacji, lecz powinien być rozumiany jako uprawniający do żądania wyłącznie tych informacji, które są niezbędne do oceny zdrowia psychicznego i uzależnienia osoby poddanej postępowaniu sprawdzającemu, do czego uprawnia art. 24 ust. 3 i 4 uoin. Dodatkowo taką wykładnię wskazanych przepisów potwierdza art. 24 ust. 9 uoin, który nie pozwala na przetwarzanie danych osób trzecich w przypadku zbierania informacji o zdrowiu psychiatrycznym i uzależnieniach osób sprawdzanych, a które mogą znaleźć się w dokumentacji medycznej oraz art. 26 ust. 6 uoin, przewidujący możliwość skierowania na badania psychiatryczne w przypadku wystąpienia wątpliwości co do zdrowia psychicznego. Zdaniem Rzecznika, w przypadku przyjęcia odmiennej interpretacji, ochrona prawa do prywatności osób weryfikowanych w ramach postępowania sprawdzającego, którą gwarantuje na poziomie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego tajemnica lekarska, staje się iluzoryczna. Standard tej ochrony prawnej wyznacza natomiast orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego wskazujące, że zbieranie przez władze publiczne wyłącznie niezbędnych/koniecznych - a nie "wygodnych" - informacji o osobie gwarantuje ochronę prywatności.
Mając na względzie powyższe, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o odniesienie się do przedstawionego stanowiska Rzecznika w niniejszej sprawie.