Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Skarga nadzwyczajna od postanowienia Sądu Okręgowego w sprawie o dział spadku i podział dorobku z dnia 2021-03-08.

Adresat:
Sąd Najwyższy
Sygnatura:
IV.511.28.2020
Data sprawy:
2021-03-08
Rodzaj sprawy:
skarga nadzwyczajna do Sądu Najwyższego
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Cywilnego
Wynik sprawy:
pozytywnie ze względu na uwzględnienie wystąpienia RPO
Opis sprawy:

Skarga nadzwyczajna od postanowienia Sądu Okręgowego w sprawie o dział spadku i podział dorobku.

Zaskarżonemu postanowieniu Rzecznik Praw Obywatelskich zarzucił rażące naruszenie prawa materialnego, to jest art. 1034 § 1 zd. 2 k.c. przez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że w sytuacji, gdy dług spadkowy został spłacony przez wszystkie współspadkobierczynie z ich majątków osobistych, proporcjonalnie do ich udziału w spadku, w dalszym ciągu istniała podstawa do wystąpienia przez Uczestniczkę z roszczeniem regresowym względem Wnioskodawczyń.

Ta sytuacja doprowadziła do naruszenia prawa procesowego, tj. art. 686 in fine k.p.c. poprzez objęcie zaskarżonym orzeczeniem wzajemnych roszczeń pomiędzy współspadkobierczyniami z tytułu spłacenia długu spadkowego wynikającego z prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w B. z dnia 3 listopada 2014 r., które to roszczenia nie podlegały rozliczeniu w postępowaniu o dział spadku, ze względu na ich wygaśnięcie w toku postępowania. To w konsekwencji doprowadziło do naruszenia art. 212 § 1 i 2 w zw. z art. 1035 k.c., poprzez rażące zaniżenie spłat należnych Wnioskodawczyniom, w tym M. D., których wysokość jest całkowicie nieadekwatna do rzeczywistej wartości ich udziałów w majątku spadkowym.

Ponadto, na podstawie art. 89 § 1 pkt 1 u.s.n. zaskarżonemu orzeczeniu Rzecznik zarzucił naruszenie: konstytucyjnej zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, zasady bezpieczeństwa prawnego oraz zasady sprawiedliwości społecznej, wywodzonych z art. 2 Konstytucji oraz praw majątkowych chronionych w art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji, ponieważ w wyniku wskazanych wyżej rażących uchybień sądu Wnioskodawczynie, w tym M. D., pozbawione zostały części należnej im spłaty z tytułu nabycia spadku po ojcu.

Mając powyższe na uwadze, Rzecznik wniósł o uchylenie postanowienia Sądu Okręgowego w B. z dnia 5 kwietnia 2017 r. w zaskarżonej części oraz wydanie orzeczenia co do istoty sprawy, poprzez oddalenie apelacji Uczestniczki również w tej części, w której uwzględniając ją sąd II instancji bezzasadnie obniżył należną M. D. spłatę do kwoty 28.720 zł (tj. o kwotę 20.480 zł).

 


Data odpowiedzi:
2022-03-31
Opis odpowiedzi:
Skarga nadzwyczajna uwzględniona (postanowienie z 31 marca 2022 r., sygn. akt I NSNc 422/21).
Sąd Najwyższy zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że w punkcie 1 dodał literę c) o treści: „zasądzić od uczestniczki W. R. na rzecz M. D. kwotę 20.480 zł (dwadzieścia tysięcy czterysta osiemdziesiąt złotych) tytułem spłaty, płatnej do dnia 30 kwietnia 2023 r. z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności. SN orzekł, iż skarga nadzwyczajna wniesiona przez Rzecznika Praw Obywatelskich jest zasadna i zasługuje na uwzględnienie. Za zasadne należy uznać wszystkie zarzuty podniesione przez skarżącego, albowiem stanowią one pewien logiczny ciąg następstw, w wyniku którego doszło do ich naruszenia przez wydanie zaskarżonego postanowienia. Orzeczenie Sądu Okręgowego w B. z 5 kwietnia 2017 r. w zaskarżonej części wydane zostało bowiem z rażącym naruszeniem prawa polegającym na błędnej wykładni i niewłaściwym zastosowaniu art. 1034 § 1 zd. 2 k.c, co doprowadziło do naruszenia art. 686 in fine k.p.c, a w konsekwencji do naruszenia również art. 212 § 1 i 2 w zw. z art. 1035 k.c. Wydając orzeczenie, w którym w sposób całkowicie nieuzasadniony zmniejszył zasądzoną Wnioskodawczyniom kwotę spłaty, Sąd naruszył nie tylko zaufanie do państwa, ale również bezpieczeństwo prawne jednostki związane z pewnością prawa, które powinno umożliwiać przewidywalność działań organów państwa, a także prognozowanie działań własnych.