Wystąpienie do Prezesa GUS w sprawie dodania polskiego języka migowego do listy języków uwzględnionych w Narodowym Spisie Powszechnym z dnia 2021-03-10.
Wystąpienie do Prezesa GUS w sprawie dodania polskiego języka migowego do listy języków uwzględnionych w Narodowym Spisie Powszechnym.
Rzecznik Praw Obywatelskich otrzymał zapytanie w sprawie możliwości wskazania w ankietach Narodowego Spisu Powszechnego, planowanego na rok 2021, Polskiego Języka Migowego (PJM) jako języka używanego w kontaktach domowych. Miałoby to istotne znaczenie nie tylko dla środowiska osób głuchych, ponieważ obecnie brakuje w pełni wiarygodnych statystyk szacujących, ile osób faktycznie posługuje się tym językiem, co z kolei utrudnia działania na ich rzecz. Stworzenie możliwości wskazania PJM w badaniu umożliwiłoby zatem zgromadzenie danych pomocnych w zagwarantowaniu realizacji potrzeb tej grupy obywateli.
Rzecznik przypomniał, że przyjęcie przez Polskę Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych stanowiło pierwszą próbę kompleksowej regulacji praw osób z niepełnosprawnościami oraz doprecyzowania obowiązków państw-stron w zakresie ich przestrzegania i ochrony. Należy zwrócić uwagę, że w swoich postanowieniach Konwencja bezpośrednio odnosi się do realizacji praw osób głuchych. Znajduje się w niej zapis dotyczący m.in. uznania ich szczególnej tożsamości kulturowej i językowej, w tym języków migowych i kultury osób niesłyszących (art. 30 ust. 4). W innym artykule mowa jest o obowiązkach państwa w zakresie podjęcia działań mających na celu akceptowanie i ułatwianie korzystania przez osoby z niepełnosprawnościami w sprawach urzędowych z języków migowych oraz zastosowania wszelkich innych dostępnych środków, sposobów i form komunikowania się według ich wyboru, a także uznania i popierania korzystania z języków migowych (art. 21 lit. b i e). Konwencja zobowiązuje też do zapewnienia osobom z niepełnosprawnością słuchu różnych form pomocy i pośrednictwa ze strony innych osób, w tym przewodników, lektorów i profesjonalnych tłumaczy języka migowego dla ułatwienia im dostępu do budynków i innych obiektów publicznych (art. 9 ust. 2 lit. e).
Rzecznik wskazał także, że w raporcie wydanym przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich pt. "Osoby głuche w Polsce 2020. Wyzwania i rekomendacje" wskazano na szczególną potrzebę uznania polskiego języka migowego za język mniejszości językowej Głuchych w Polsce. Rzecznik podkreślił, że nie tylko podniosłoby to rangę tego języka, lecz także umożliwiło podjęcie kroków prawnych w celu wprowadzenia go oficjalnie do szkół dla niesłyszących oraz zrównałoby status PJM w szkole ze statusem innych języków mniejszości.
W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Prezesa z prośbą o wyjaśnienie, czy polski język migowy znajduje się na liście języków, którymi posługują się osoby w kontaktach domowych, uwzględnionych do wskazania w ramach Narodowego Spisu Powszechnego 2021.