Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Skarga nadzwyczajna od postanowienia Sądu Rejonowego stwierdzającego nabycie spadku z dnia 2021-03-25.

Adresat:
Sąd Najwyższy
Sygnatura:
IV.7000.126.2018
Data sprawy:
2021-03-25
Rodzaj sprawy:
skarga nadzwyczajna do Sądu Najwyższego
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Cywilnego
Wynik sprawy:
pozytywnie ze względu na uwzględnienie wystąpienia RPO
Opis sprawy:

Skarga nadzwyczajna od postanowienia Sądu Rejonowego stwierdzającego nabycie spadku.

Na podstawie art. 89 § 1 pkt 2 ustawy o Sądzie Najwyższym zaskarżonemu postanowieniu Rzecznik Praw Obywatelskich zarzucił rażące naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 933 § 1 Kodeksu cywilnego, polegające na przyjęciu, że mąż spadkodawczyni, dziedziczący w zbiegu z jej ojcem oraz synem jej siostry, nabył spadek po zmarłej na podstawie ustawy w 1/3 części, podczas gdy według art. 933 § 1 Kodeksu cywilnego udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy wynosi połowę spadku.

Zdaniem Rzecznika doszło też do rażącego naruszenia prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 932 § 2 zd. 1, § 4 i § 5 Kodeksu cywilnego, polegające na przyjęciu przez sąd, że ojciec spadkodawczyni i syn jej siostry nabyli spadek na podstawie ustawy w łącznej wysokości 2/3 części, podczas gdy zgodnie z regułami ustalonymi w ramach art. 932 § 2 zd. 1, § 4 i § 5 Kodeksu cywilnego w sytuacji braku zstępnych spadkodawcy i gdy jeden z rodziców spadkodawczyni nie dożył otwarcia spadku, udziały spadkowe przypadające łącznie jednemu z rodziców oraz zstępnym rodzeństwa, dziedziczącym razem z małżonkiem spadkodawcy, wynoszą połowę spadku.

Rzecznik ww. postanowieniu zarzucił także rażące naruszenie prawa procesowego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 670 i art. 677 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, polegające na wydaniu postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku zgodnie z treścią wniosku jednego ze spadkobierców, popartego przez pozostałych na rozprawie, bez zbadania, jaki jest rzeczywisty stan prawny w zakresie wielkości udziałów spadkowych przypadających każdemu ze spadkobierców, podczas gdy przepisy art. 670 i art. 677 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego obligują sąd spadku do badania z urzędu kręgu spadkobierców i sposobu dziedziczenia, niezależnie od stanowisk uczestników postępowania spadkowego.

Ponadto - stosownie do treści art. 89 § 1 pkt 1 ustawy o Sądzie Najwyższym - zaskarżonemu orzeczeniu Rzecznik zarzucił naruszenie konstytucyjnej zasady zaufania do państwa oraz zasady bezpieczeństwa prawnego, wywodzonych z art. 2 Konstytucji oraz konstytucyjnego prawa do dziedziczenia chronionego w art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji, ze względu na funkcjonowanie w obrocie prawnym wadliwego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, pozostającego w oczywistej sprzeczności z rzeczywistym stanem prawnym w zakresie wysokości udziałów spadkowych, które przypadły każdemu ze spadkobierców z mocy ustawy z chwilą otwarcia spadku, uniemożliwiając tym samym należyte uporządkowanie spraw spadkowych po zmarłej.

 


Data odpowiedzi:
2022-10-12
Opis odpowiedzi:
Skarga nadzwyczajna uwzględniona (postanowienie z 12 października 2022 r., sygn. akt I NSNc 716/21).
Sąd Najwyższy uchylił postanowienie Sądu Rejonowego w D. G. z dnia 17 lipca 2012 r. w punkcie 1 i stwierdził, że spadek po I. P., na podstawie ustawy nabyli: mąż A. P. w 1 części, ojciec T. D. w 1 części oraz siostrzeniec G. K. w 1 części, przy czym nabycie nastąpiło z dobrodziejstwem inwentarza. SN stwierdził, iż podniesione przez skarżącego zarzuty okazały się zasadne. Konfrontacja stanu faktycznego i stanu prawnego ustalonych w zaskarżonym postanowieniu z przepisami dotyczącymi zasad dziedziczenia ustawowego niezbicie dowodzi, że w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy w D. G. naruszył przepisy prawa obowiązujące w dniu wydania zaskarżonego orzeczenia. Nie dającym się zaakceptować skutkiem takiego naruszenia prawa jest pozostawanie w obrocie prawnym wadliwego postanowienia Sądu Rejonowego w D. G. z 17 lipca 2012 r. o stwierdzeniu nabycia spadku, które uniemożliwia należyte uporządkowanie spraw spadkowych po zmarłej I. P.