Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Prezesa Rady Ministrów w sprawie zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami dostępu do usług administracji publicznej przy pomocy środków komunikacji elektronicznej.

W związku z trwającą pandemią, w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się zakażeń koronawirusem SARS-CoV-2 i w poczuciu odpowiedzialności za zdrowie i bezpieczeństwo interesariuszy oraz pracowników podmiotów publicznych, funkcjonowanie urzędów zostało ograniczone. Kluczowe stało się więc zapewnienie dostępu do usług administracji publicznej przy pomocy środków komunikacji elektronicznej. Wymuszone sytuacją pandemiczną przestawienie się urzędów na obsługę on-line uwypukliło problemy, o których rozwiązanie środowiska osób z niepełnosprawnościami upominały się od dawna.

Rzecznik Praw Obywatelskich przypomniał, że jedną z zasad, na jakich opiera się Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych jest dostępność. Państwa-strony konwencji są zobowiązane do podjęcia wszelkich odpowiednich środków w celu zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami, na zasadzie równości z innymi osobami, dostępu do środowiska fizycznego, środków transportu, informacji i komunikacji, w tym technologii i systemów informacyjno-komunikacyjnych, a także do innych urządzeń i usług, powszechnie dostępnych lub powszechnie zapewnianych, zarówno na obszarach miejskich, jak i wiejskich.

Profil zaufany miał być nowoczesnym narzędziem dostarczania i uzyskiwania informacji w ramach wszelkich formalności i aktywności każdej osoby. Dodatkowym udogodnieniem jest możliwość złożenia podpisu elektronicznego (podpisu zaufanego), który wobec podmiotów publicznych jest równie skuteczny jak podpis własnoręczny. Niestety wskazane narzędzie nadal pozostaje niedostępne dla osób z niepełnosprawnościami, które nie są w stanie opuścić miejsca zamieszkania i nie posiadają rachunku bankowego. W takich przypadkach reprezentujący osoby z niepełnosprawnością napotykają szereg trudności w związku z koniecznością potwierdzenia tożsamości wnioskodawcy i to pomimo posiadania stosownego pełnomocnictwa w formie aktu notarialnego.

Art. 20ca ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne umożliwia wprawdzie założenie tymczasowego profilu zaufanego ePUAP z trzymiesięcznym okresem ważności. Wraz z upływem tego terminu konieczne jest jednak założenie profilu zaufanego i jego potwierdzenie. W przypadku tymczasowego profilu zaufanego, w celu potwierdzenia tożsamości osoby, istnieje możliwość przeprowadzenia wideoidentyfikacji wnioskodawcy i nie jest wymagana osobista obecność w punkcie potwierdzającym. Zgodnie z ust. 3 tego przepisu, minister właściwy do spraw informatyzacji może wydłużyć okres ważności tymczasowych profili zaufanych, uwzględniając szczególne okoliczności. Jedną ze szczególnych okoliczności, która umożliwiałaby wydłużenie okresu ważności tymczasowych profili zaufanych bez wątpienia jest trwająca nadal pandemia COVID-19 oraz wprowadzenie rozszerzonych zasad bezpieczeństwa, w tym rekomendacji pracy zdalnej w urzędach w jak najszerszym zakresie. W tej sytuacji przedłużenie ważności wspomnianych profili wydaje się być koniecznością.

Z możliwości wideoidentyfikacji na etapie potwierdzenia profilu zaufanego nie można jednak skorzystać w przypadku potwierdzania profilu zaufanego z 3-letnim okresem ważności. Taka konieczność powstaje wraz z upływem terminu ważności tymczasowego profilu zaufanego. W szczególnie trudnej sytuacji znajdują się osoby z ograniczonymi możliwościami swobodnego poruszania się, które nie posiadają rachunków bankowych. Osobom występującym w ich imieniu odmówiono potwierdzenia tożsamości w punkcie potwierdzającym podczas zakładania profilu zaufanego pomimo posiadania stosownego pełnomocnictwa notarialnego. W takich przypadkach aktualne regulacje okazują się niewystarczające.

Rzecznik zwrócił się do Premiera z prośbą o poinformowanie, czy przeprowadzono analizę w zakresie możliwości wprowadzenia wideoidentyfikacji w celu potwierdzenia profilu zaufanego z 3-letnim okresem ważności. W przypadku odpowiedzi negatywnej, poprosił o wskazanie, czy planowane są działania w celu umożliwienia potwierdzenia profilu zaufanego przez osoby z niepełnosprawnościami.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w piśmie z 7 maja 2021 r. poinformował, że zmianie ulegną przepisy ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne dotyczące tymczasowego profilu zaufanego. Metoda wideoidentyfikacji wykorzystywana dotąd przy potwierdzaniu tymczasowego profilu zaufanego stanie się jedną z kilku równoważnych metod potwierdzania profilu zaufanego, a dotychczasowe tymczasowe profile zaufane staną się z mocy ustawy profilami zaufanymi. Stosowne przepisy zawarte są w art. 8 oraz w art. 22 ustawy o zmianie ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym oraz niektórych innych ustaw. Poruszony przez Rzecznika problem zostanie zatem niebawem rozwiązany. Odnosząc się do możliwości uzyskania profilu zaufanego dla osoby z niepełnosprawnością przez jej pełnomocnika notarialnego, Sekretarz Stanu wyjaśnił, że obecnie nie ma takiej możliwości i się takiej możliwości nie przewiduje.