Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Kasacja w sprawie naruszenia prawa materialnego, poprzez niewłaściwe jego zastosowanie w sytuacji, gdy czyny przypisane obwinionemu nie wyczerpywały znamion tego wykroczenia z dnia 2021-04-19.

Adresat:
Sąd Najwyższy
Sygnatura:
II.511.246.2021
Data sprawy:
2021-04-19
Rodzaj sprawy:
kasacja karna (RKK)
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Karnego
Wynik sprawy:
pozytywnie ze względu na uwzględnienie wystąpienia RPO
Opis sprawy:

Kasacja w sprawie naruszenia prawa materialnego, poprzez niewłaściwe jego zastosowanie w sytuacji, gdy czyny przypisane obwinionemu nie wyczerpywały znamion tego wykroczenia.

E.W. został obwiniony o to, że w dniu 19 kwietnia 2020 r. w R. wykroczył przeciwko wydanym z upoważnienia ustawy przepisom porządkowym o zachowaniu się w miejscach publicznych, tj. zakazowi przemieszczania się na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od 10 kwietnia 2020 r. do 19 kwietnia 2020 r., tj. o popełnienie wykroczenia z art. 54 k.w. w związku z § 5 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu pandemii; w tym samym miejscu i czasie w miejscu ogólnodostępnym tj. ulicy, wbrew obowiązkowi przebywał bez zakrytych nosa i ust, tj. o popełnienie wykroczenia z art. 54 k.w. w związku z § 18 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu pandemii, i za to wyrokiem nakazowym Sądu Rejonowego w R. z dnia 14 lipca 2020 r. został uznany winnym popełnienia zarzucanych mu wykroczeń i ukarany karą łączną 200 złotych grzywny.

Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał, że przepis art. 54 k.w. ma charakter blankietowy, tj. sam nie określa znamion zabronionego zachowania, lecz odsyła do innych przepisów, które regulują zasady i sposób zachowania się w miejscach publicznych. Przepisy porządkowe, o których mowa w art. 54 k.w., mają za zadanie ochronę porządku i spokoju publicznego, to tym samym w polu penalizacji tego przepisu nie mieszczą się regulacje odnoszące się do innych sfer życia, np. do ochrony zdrowia publicznego. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 2020 r., które zostało wskazane w zbiegu z art. 54 k.w. zostało wydane w celu wykonania ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Celem przepisów rozporządzenia była więc ochrona zdrowia (art. 68 ust. 1 Konstytucji) i w ramach tak zakreślonego celu, realizacja konstytucyjnego obowiązku zwalczania chorób zakaźnych (art. 68 ust. 4 Konstytucji), a zatem, w oczywisty sposób, przepisy te nie stanowią przepisów porządkowych w rozumieniu art. 54 k.w. W przypadku tych ostatnich przedmiot ochrony stanowi bowiem porządek i spokój w miejscach publicznych, a nie ochrona zdrowia poprzez zwalczanie epidemii. Wykluczone jest zatem pociągnięcie do odpowiedzialności, na podstawie art. 54 k.w. osób, które naruszały m.in. zakaz przemieszczania się wskazany we wspomnianym Rozporządzeniu.

 


Data odpowiedzi:
2021-06-15
Opis odpowiedzi:
Kasacja uwzględniona (wyrok z 15 czerwca 2021 r., sygn. akt II KK 180/21).
Sąd Najwyższy zauważył, iż biorąc pod uwagę, że w sytuacji stanu epidemii, który objął swoim zasięgiem cały kraj, nie ogłoszono któregokolwiek ze stanów nadzwyczajnych, obostrzenia ustanowione na mocy aktów prawnych dotyczących epidemii nie mogą wprowadzać jakichkolwiek ograniczeń w zakresie podstawowych praw i wolności zagwarantowanych Konstytucją. Po drugie, rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, podobnie jak wcześniejsze wydane w tym przedmiocie przez ten organ rozporządzenia, nie zawierało w swej treści przepisów, które regulowałyby porządek i spokój w miejscach publicznych. Nie odsyłało także do konkretnych unormowań kodeksu wykroczeń, a przede wszystkim nie określało sankcji za postępowanie wbrew tym przepisom. Z powyższych względów zaskarżony wyrok nakazowy należało uchylić, a obwinionego - stosownie do treści art. 537 § 2 in fine k.p.k. w zw. z art. 112 k.p.w. - uniewinnić od popełnienia zarzucanych mu czynów, ponieważ jego ukaranie było oczywiście niesłuszne.