Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie nowych regulacji wprowadzonych w celu zwalczania epidemii koronawirusa z dnia 2021-04-29.
Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie nowych regulacji wprowadzonych w celu zwalczania epidemii koronawirusa.
Wątpliwości Rzecznika Praw Obywatelskich wzbudziło rozszerzenie w przepisach ograniczeń wolności zgromadzeń (art. 57 Konstytucji RP), wprowadzone rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 19 marca 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii. Na podstawie § 26 ust. 1 rozporządzenia RM zakazane zostało nie tylko "organizowanie zgromadzeń", ale również "organizowanie lub udział w zgromadzeniach". Dodatkowo, zakazane jest organizowanie lub udział w "imprezach, spotkaniach i zebraniach niezależnie od ich rodzaju".
Rzecznik nie kwestionuje potrzeby ochrony zdrowia publicznego w stanie epidemii, jednak wszelkie działania podejmowane w tym zakresie muszą respektować konstytucyjną zasadę (art. 7 Konstytucji), że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Tymczasem ograniczenie wolności organizowania ani też udziału w zgromadzeniach publicznych nie mieści się w granicach kompetencji Rady Ministrów, a zakazy te są ustanawiane bez podstawy prawnej.
Ponadto, ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie, tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie, co więcej, nie mogą one naruszać istoty wolności i praw (art. 31 ust. 3 Konstytucji). Rzecznik wielokrotnie podkreślał, że ograniczenie wolności zgromadzeń publicznych w taki sposób, by w zgromadzeniu mogło uczestniczyć jedynie 5 osób, w praktyce prowadzi do naruszenia istoty tej konstytucyjnej wolności. Kwestia ta została już wielokrotnie rozstrzygnięta również przez sądy.
Rzecznik zwrócił także uwagę na wątpliwości dotyczące różnic we wprowadzonych obostrzeniach prawnych dotyczących organizacji pogrzebów o charakterze religijnym i pochówków świeckich oraz ślubów cywilnych i ślubów kościelnych. Należy wskazać, że rozróżnienie dotyczące zasad organizowania pogrzebów świeckich oraz pochówków religijnych oraz ślubów cywilnych i kościelnych nie znajduje ani racjonalnego ani prawnego uzasadnienia i stanowi poważne naruszenie konstytucyjnych zasad równości oraz wolności sumienia i wyznania osób niewierzących, których prawo do godnego pochówku np. osób bliskich zostało ograniczone. Tym samym wprowadzone ograniczenia prowadzą do naruszenia art. 32 i 53 Konstytucji.
Mając na uwadze powyższe, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zajęcie pisemnego stanowiska w związku ze wskazanymi wyżej wątpliwościami dotyczącymi ograniczania podstawowych praw i wolności.