Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie konwencji o prawach osób starszych.

W związku z Międzynarodowym Dniem Solidarności Międzypokoleniowej, obchodzonym w dniu 29 kwietnia, Rzecznik Praw Obywatelskich zasygnalizował potrzebę opracowania i przyjęcia nowej konwencji o prawach osób starszych, która łączyłaby postulaty ważne dla obecnych i przyszłych pokoleń seniorek i seniorów. Bez wątpienia przejawem takiej solidarności, i tym samym godnym uczczeniem ww. Dnia, byłoby rozpoczęcie prac redakcyjnych nad treścią nowej konwencji. Ten gest miałby szczególne znaczenie w obliczu bolesnych skutków pandemii Covid-19 i wywołanych nią zmian w przestrzeganiu praw osób starszych na świecie i w Polsce.

Rzecznik przypomniał, że we wspólnym oświadczeniu krajowych instytucji praw człowieka i organizacji pozarządowych, przedstawionym podczas 11. Sesji Grupy Roboczej ONZ ds. Starzenia się, państwa wyraziły chęć rozpoczęcia prac nad treścią nowej konwencji. Przedstawione przez państwa stanowiska wskazywały na żywe zaangażowanie w debatę, a szczególną uwagę zwróciło stanowisko Niemiec, które zadeklarowały gotowość do podjęcia prac nad usunięciem luk w prawie międzynarodowym odnoszącym się do ochrony praw osób starszych. Wskazano m.in. na potrzebę opracowania mapy drogowej, która umożliwiłaby OEWGA wypełnienie mandatu udzielonego jej rezolucją Zgromadzenia Ogólnego ONZ, czyli do przedstawienia elementów nowego instrumentu prawa międzynarodowego chroniącego prawa osób starszych. Postulat ten został uzupełniony o propozycję utworzenia grupy eksperckiej, której zadaniem byłoby wsparcie OEWGA w wypracowaniu stanowiska przed kolejną Sesją. Rzecznik z rozczarowaniem odnotował brak głosu reprezentanta polskiego rządu podczas dyskusji.

Rzecznik przypomniał również o debacie na temat starzenia się, która została zapoczątkowana w ramach UE dzięki Zielonej Księdze w sprawie starzenia się. Kolejną istotną inicjatywą UE są Konkluzje Rady Europejskiej w zakresie uwzględnienia kwestii starzenia się we wszystkich politykach publicznych (mainstreaming ageing). W wielu punktach Konkluzje przedstawiają podejście oparte o prawa osób starszych, w tym prawa do godności i niedyskryminacji. Zauważono, że obecnie działania adresowane do osób starszych najczęściej koncentrują się na zagadnieniu zdrowia fizycznego, pomija się natomiast aspekt zdrowia psychicznego i ogólnego dobrostanu. Wskazano także, że budowanie społeczeństw dla wszystkich pokoleń wymaga zapewnienia prawa do autonomii i dostępu do uczestnictwa w procesach decyzyjnych.

Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o odniesienie się do powyższych zagadnień oraz o wskazanie, czy Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej wzięło udział w konsultacji Zielonej Księgi lub w innej formie uczestniczy w zainicjowanym dialogu w sprawie starzenia się w UE, a także w jaki sposób i w jakim zakresie zamierza włączyć się w realizację postulatów zawartych w Konkluzjach Rady Europejskiej.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej w piśmie z 28 maja 2021 r. wskazał, że resort na bieżąco bierze udział w pracach instytucji międzynarodowych i europejskich w zakresie starzenia się oraz w opracowywaniu stanowisk rządu wobec projektowanych zmian i dokumentów. Ponadto, na bieżąco monitoruje prace Otwartej Grupy Roboczej ONZ ds. Praw Osób Starszych oraz bierze aktywny udział w opracowywaniu materiałów będących przedmiotem prac tej grupy, które dotychczas były także przekazywane do wiadomości RPO. Wobec powyższego, stanowisko Polski (i zdecydowanej większości państw członkowskich Unii Europejskiej) dotyczące propozycji wypracowania konwencji poświęconej prawom osób starszych w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych nie uległo zmianie. Ponadto, Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej brało czynny udział w procesie wypracowania i przyjęcia Konkluzji Rady ws. uwzględniania problematyki osób starszych w politykach publicznych. Zapisy Konkluzji podkreślają rolę włączania problematyki starzenia się do głównego nurtu polityki. W związku z powyższym, działania Ministerstwa w dalszym ciągu będą zmierzały do ukierunkowania na włączenie kwestii związanych ze starzeniem się społeczeństwa do wszystkich istotnych obszarów polityki na wszystkich szczeblach.