Skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego w przedmiocie wyjątku od zasady bezpłatnego udostępnienia informacji publicznej z dnia 2018-01-19.
Skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego w przedmiocie wyjątku od zasady bezpłatnego udostępnienia informacji publicznej.
Skarżący wniósł o udostępnienie informacji publicznej dotyczącej opłat pobieranych za postój pojazdów w strefie parkowania. Organ udzielając odpowiedzi na wybrany zakres pytania poinformował wnioskodawcę, że w pozostałym zakresie Gmina będzie musiała ponieść dodatkowe koszty wynikające z konieczności opracowania danych źródłowych w formę żądaną we wniosku. Organ wskazał, że koszty te będą się wiązać się z pracą pracownika, którą oszacował na łączną kwotę 3.078,48 zł. Skarżący wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skargę na pismo organu wyznaczające wysokość opłaty za dostęp do informacji publicznej. Sąd stwierdził bezskuteczność zaskarżonej czynności w zakresie, w jakim przewyższa kwotę 2971,07 zł. WSA uznał, że organ wykazał, na jakiej podstawie dokonał ustaleń opłaty, a wyliczenia zostały wyraźnie przedstawione wnioskodawcy. Wyjaśniono w szczególności, że udostępnienie wnioskowanej informacji wiązało się dla organu z dodatkowymi kosztami pracy, gdyż jej przygotowanie wykraczało poza zakres normalnego funkcjonowania Urzędu Miasta.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego prowadzi do naruszenia zasady bezpłatności dostępu do informacji publicznej, a w konsekwencji do ograniczenia konstytucyjnego prawa do informacji publicznej. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, jeżeli w wyniku udostępnienia informacji publicznej podmiot obowiązany do udostępnienia ma ponieść dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku, podmiot ten może pobrać od wnioskodawcy opłatę w wysokości odpowiadającej tym kosztom. Należy zatem stwierdzić, że w rozpatrywanej sprawie nie zachodzi żaden ze wskazanych w art. 15 ust. 1 u.d.i.p. przypadków, w których możliwe jest naliczenie przez organ opłaty związanej z dodatkowym kosztem, jaki organ poniósł w związku z udostępnieniem informacji.
Zdaniem Rzecznika w niniejszej sprawie mamy do czynienia z sytuacją udostępnienia informacji, która wymagała przetworzenia danych będących w posiadaniu organu. Chodzi zatem o udostępnienie informacji przetworzonej, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1 u.d.i.p. Udostępnienie tej informacji nie mogło natomiast wiązać się z naliczeniem opłaty za opracowanie żądanej informacji, ponieważ ustawa nie przewiduje w takiej sytuacji możliwości naliczenia opłaty. W opinii Rzecznika błędne są zatem ustalenia sądu co do oceny charakteru żądanej informacji poprzez uznanie tej informacji za wymagającą przekształcenia i udostępnienia w sposób wskazany przez wnioskodawcę w sytuacji, gdy w istocie żądane informacje wymagały "przetworzenia" posiadanych informacji. Rzecznik zwrócił również uwagę na fakt, że w orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się, że ww. opłata nie może być nakładana z uwagi na ilość informacji, których udostępnienia domaga się wnioskodawca, ani też z tego tylko tytułu, że żądana informacja ma charakter informacji przetworzonej. Jak uznają sądy, na podstawie tego przepisu mogą być nakładane opłaty jedynie w przypadku, gdy podmiot zobowiązany poniósł dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargi kasacyjne w przedmiocie ustalenia opłaty za udostępnienie informacji publicznej. NSA nie zgodził się ze stanowiskiem RPO, że przekształcenie informacji w formę wskazaną we wniosku jest zabiegiem czysto technicznym i odnosi się jedynie do zewnętrznej formy tej informacji. NSA podkreślił, że przez "formę" należy rozumieć zarówno szczególny kształt utrwalenia informacji wymagający dodatkowych starań (np. przekształcenie posiadanych dokumentów w formę cyfrową i ich obróbka), jak i szczególny zakres ich udostępnienia, np. kompilację danych pochodzących z rozproszonych zbiorów. W związku z powyższym kosztami tymi mogą być koszty osobowe (koszty pracy) lub koszty rzeczowe (wartość materiałów lub też nośników informacji). Zawsze jednak musi być to koszt wykraczający poza normalne koszty funkcjonowania podmiotu zobowiązanego. W rozpoznawanej sprawie Sąd I instancji, uwzględniając podane przez Burmistrza okoliczności związane ze zgromadzeniem i udzieleniem wnioskowanej informacji, zasadnie przyjął, że szczególna forma udzielenia informacji, jak i jej zakres uzasadniały uznanie kosztów osobowych za "koszty dodatkowe", o których mowa w art. 15 ust. 1 u.d.i.p. WSA wskazał natomiast, że w rozpoznawanej sprawie koszt pracy związanej z udostępnieniem informacji przekracza normalny koszt funkcjonowania bazy technicznej i zasobów pracowniczych organu, co uzasadnia nałożenie na stronę wnioskującą kosztów związanych ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia informacji. Koniecznym stało się więc poniesienie dodatkowych kosztów osobowych celem realizacji wniosku o udzielnie informacji publicznej. W ocenie NSA wskazuje to na niezasadność zarzutów skargi kasacyjnej RPO dotyczących naruszenia art. 15 ust. 1 u.d.i.p., art. 7 ust. 2 u.d.i.p., a w konsekwencji także zarzutu dotyczącego naruszenia art. 3 § 2 pkt 4 w zw. z art. 146 § 1 p.p.s.a.