Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Edukacji i Nauki w sprawie egzaminu maturalnego z matematyki osób z dyskalkulią.

Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi uczniów i uczennic z dyskalkulią lub ich opiekunów w sprawie dostosowania warunków przeprowadzania egzaminu maturalnego z matematyki dla zdających ze stwierdzoną dyskalkulią. Skarżący opisują trudności towarzyszące egzaminom maturalnym z matematyki. W tym roku szkolnym egzaminy maturalne wyjątkowo są organizowane na podstawie wymagań egzaminacyjnych zawartych w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 16 grudnia 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. W swoich skargach do Rzecznika uczniowie wskazują, że wprowadzone zasady oceniania rozwiązań uwzględniających specyficzne trudności w uczeniu się matematyki ograniczają się jedynie do zadań otwartych.

Dyskalkulia - podobnie jak dysleksja - została zaklasyfikowana do grupy specyficznych trudności w uczeniu się. Dyskalkulia to zaburzenia w zdolnościach matematycznych, które sprawiają, że uczeń nie potrafi powiązać wartości liczbowych z ich wielkością. Dla osoby z dyskalkulią liczby nie oznaczają konkretnych wielkości, a są jedynie pewną nazwą. Przy rozwiązywaniu zadań matematycznych osoby z taką dysfunkcją popełniają typowe, dające się zidentyfikować błędy. Dlatego też do oceny zadań maturalnych z matematyki powinny być stosowane kryteria, które takie charakterystyczne błędy będą uwzględniać.

Tymczasem, zgodnie z komunikatem dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej z 20 sierpnia 2020 r. w sprawie szczegółowych sposobów dostosowania warunków i form przeprowadzania egzaminu maturalnego w roku szkolnym 2020/2021, jedynie w przypadku zadań otwartych istnieje możliwość zastosowania szczegółowych zasad oceniania, uwzględniających specyficzne trudności w uczeniu się. Ograniczenie to jest o tyle niepokojące, że liczba zadań otwartych na egzaminie maturalnym z matematyki została zmniejszona. To zaś może negatywnie wpłynąć na ostateczne wyniki uzyskiwane na egzaminie przez uczniów i uczennice z dyskalkulią.

W opinii Rzecznika, należy ponownie poddać szczegółowej analizie obowiązujący system oceniania zadań maturalnych i wprowadzić możliwość sprawdzania całości pracy maturalnej przez egzaminatora z uwzględnieniem wytycznych podobnych do tych, które obecnie dotyczą zasad oceniania zadań otwartych w przypadku arkuszy osób ze stwierdzoną dyskalkulią. Takie rozwiązanie umożliwiłoby ocenę zdobytej wiedzy i posiadanych umiejętności z uwzględnieniem dodatkowych trudności oraz potrzeb omawianej grupy uczniów.

Biorąc powyższe pod uwagę, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o przeanalizowanie zasygnalizowanej w niniejszym wystąpieniu kwestii i udzielenie wyjaśnień.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki w piśmie z 20 lipca 2021 r. wyjaśnił, że do oceny rozwiązań zadań zawartych w arkuszu maturalnym z matematyki stosuje się kryteria uwzględniające występowanie u tych uczniów specyficznych trudności w uczeniu się. Ministerstwo Edukacji i Nauki oraz Centralna Komisja Egzaminacyjna przywiązują ogromną wagę do zapewnienia zdającym ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym zdającym z niepełnosprawnościami, form arkuszy egzaminacyjnych oraz warunków przeprowadzania egzaminów dostosowanych do potrzeb tych osób. Resort edukacji oraz CKE stoją natomiast na stanowisku, że nie ma potrzeby tworzenia odrębnego arkusza dla zdających ze stwierdzoną dyskalkulią. W roku 2015 Komisja rozpoczęła prace dotyczące zasad oceniania osób z dyskalkulią, w których uczestniczyli eksperci z zakresu dyskalkulii. Zaproszeni do współpracy specjaliści w czasie spotkań wyjaśnili, na czym polega dyskalkulia, oraz – na potrzeby ekspertów Centralnej Komisji Egzaminacyjnej i okręgowych komisji egzaminacyjnych – przygotowali materiały omawiające przyczyny i objawy zaburzenia. W wyniku tej współpracy przygotowane zostały ogólne wytyczne dotyczące zasad oceniania zadań otwartych w pracach zdających z dyskalkulią. Założenia te stanowią bazę do corocznego przygotowywania szczegółowych zasad oceniania rozwiązań poszczególnych zadań w arkuszu egzaminacyjnym z matematyki. Wobec powyższego MEiN nie przewiduje w najbliższym czasie wprowadzenia zmian dotyczących zasad przeprowadzania egzaminu maturalnego z matematyki jako przedmiotu obowiązkowego.