Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Kasacja w sprawie rażącego i mającego istotny wpływ na treść wyroku naruszenia prawa materialnego, tj. art. 54 k.w., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, albowiem czyn ten nie wyczerpywał znamion tego wykroczenia z dnia 2021-06-25.

Adresat:
Sąd Najwyższy
Sygnatura:
II.511.415.2021
Data sprawy:
2021-06-25
Rodzaj sprawy:
kasacja karna (RKK)
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Karnego
Wynik sprawy:
pozytywnie ze względu na uwzględnienie wystąpienia RPO
Opis sprawy:

Kasacja w sprawie rażącego i mającego istotny wpływ na treść wyroku naruszenia prawa materialnego, tj. art. 54 k.w., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, albowiem czyn ten nie wyczerpywał znamion tego wykroczenia.

D. K. obwiniony został o to, że: dnia 31 maja 2020 r. w W. nie przestrzegał obowiązku zakrywania, przy pomocy części odzieży, maski, maseczki albo kasku ochronnego ust i nosa, tj. o czyn z art. 54 k.w. w zw. z § 18 pkt 2d Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, zakazów i nakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, dnia 31 maja 2020 r. w W. poruszając się pieszo po terenie nie zachowywał odległości przynajmniej 2 metrów od innych osób przebywających w tym czasie na terenie giełd, przy czym nie realizował obowiązku zakrywania ust i nosa, tj. o czyn z art. 54 k.w. w zw. z § 17 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii. Sąd Rejonowy w W. wyrokiem nakazowym z dnia 22 lipca 2020 r. uznał D. K. za winnego zarzuconych mu czynów i przyjmując, że każdy z nich wypełnia dyspozycję art. 54 k.w., na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 100 zł grzywny.

Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał, iż nakładanie ograniczeń w zakresie podstawowych wolności i praw człowieka i obywatela musi odbywać się na podstawie prawidłowo stanowionego prawa, w szczególności zgodnie z podstawowymi zasadami wyrażonymi w Konstytucji, a zatem wprowadzenie nakazów i zakazów dotyczących podstawowych praw i wolności obywatelskich może nastąpić tylko w przypadku wprowadzenia jednego z trzech stanów nadzwyczajnych, co dotychczas nie miało miejsca. W tej sytuacji, nakazy i zakazy wyrażone w treści ww. rozporządzenia Rady Ministrów uznać należy za niekonstytucyjne, a co za tym idzie - za nielegalne. W związku z tym, nie mogą one być źródłem obowiązków dla obywateli i w konsekwencji podstawą do ukarania za niestosowanie się do tych obowiązków.

 


Data odpowiedzi:
2021-07-27
Opis odpowiedzi:
Kasacja uwzględniona (wyrok z 27 lipca 2021 r., sygn. akt II KK 304/21).
Sąd Najwyższy wskazał, że przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 2020 r. nie mogły stanowić postawy ukarania D. K. za ich naruszenie na podstawie art. 54 k.w. Czyny obwinionego - polegające na nieprzestrzeganiu nakazu zasłaniania ust i nosa oraz zachowywania co najmniej 2-metrowego odstępu od innych pieszych - nie wypełniały bowiem znamion wykroczenia. Zgodnie z treścią art. 1 k.w., wykroczenie stanowi tylko czyn społeczne szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5000 zł lub nagany. W niniejszej sprawie w chwili popełnienia czynu nie istniał przepis prawidłowo wypełniający normę blankietową z art. 54 k.w., pozwalający na pociągnięcie do odpowiedzialności za korzystanie z pełnej swobody przemieszczania się oraz niezakrywania ust i nosa, a także na wymierzenie z tego tytułu sankcji. Nie było więc podstaw do wszczęcia postępowania przeciwko D. K., a skoro już takie postępowanie wszczęto, Sąd Rejonowy powinien był wydać w stosunku do obwinionego wyrok uniewinniający. Czyny obwinionego nie wypełniły bowiem znamion wykroczenia z art. 54 k.w., jak i żadnego innego czynu zabronionego. Z tych względów, podzielając podniesiony w kasacji zarzut rażącego naruszenia przepisów prawa materialnego, należało uchylić zaskarżony wyrok i uniewinnić obwinionego od popełnienia zarzucanych mu czynów.