Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Kasacja w sprawie rażącego i mającego istotny wpływ na treść wyroku naruszenia prawa procesowego, poprzez przeprowadzenie rozprawy apelacyjnej pod nieobecność obwinionego z dnia 2021-07-26.

Adresat:
Sąd Najwyższy
Sygnatura:
II.511.151.2021
Data sprawy:
2021-07-26
Rodzaj sprawy:
kasacja karna (RKK)
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Karnego
Wynik sprawy:
pozytywnie ze względu na uwzględnienie wystąpienia RPO
Opis sprawy:

Kasacja w sprawie rażącego i mającego istotny wpływ na treść wyroku naruszenia prawa procesowego, poprzez przeprowadzenie rozprawy apelacyjnej pod nieobecność obwinionego.

Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w K. z dnia 10 stycznia 2017 r., w części utrzymującej w mocy wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w O. z dnia 17 sierpnia 2016 r. Orzeczenie to, w zaskarżonej części zostało wydane z rażącym naruszeniem prawa procesowego, tj. art. 106 § 3 k.p.w. w zw. z art. 4 k.p.w., poprzez przeprowadzenie rozprawy apelacyjnej pod nieobecność obwinionego, w następstwie bezpodstawnego przyjęcia przez Sąd, że został on prawidłowo powiadomiony o terminie rozprawy, co naruszyło jego prawo do obrony.

Tymczasem, w realiach przedmiotowej sprawy, obwiniony w ogóle nie był zawiadomiony o terminie rozprawy odwoławczej. Okoliczność ta wynikała zapewne z faktu zarządzenia zatrzymania obwinionego w celu przymusowego doprowadzenia go przez policję. Abstrahując od zasadności wydania takiej decyzji, zwłaszcza w kontekście niczym nieuzasadnionego stwierdzenia, że obwiniony uniemożliwia doręczenie mu wezwania, dziwić może również brak konsekwencji Sądu co do faktu konieczności udziału obwinionego w rozprawie apelacyjnej. Pomimo bowiem stwierdzenia takiej konieczności na rozprawie apelacyjnej w dniu 29 listopada 2020 r., na kolejnym terminie rozprawy, Sąd wydał wyrok pod nieobecność obwinionego, który o terminie rozprawy nie był w ogóle zawiadomiony. Wbrew stanowisku Sądu, treść wiadomości e-mail wysłanej przez S.G. nie może bowiem stanowić potwierdzenia prawidłowości zawiadomienia, a wręcz przeciwnie - wskazuje na jego brak. Obwiniony podnosi bowiem, że żadnego zawiadomienia nie otrzymał, a o terminie rozprawy dowiedział się w wyniku telefonicznego kontaktu z Sekretariatem Sądu.

 


Data odpowiedzi:
2021-08-18
Opis odpowiedzi:
Kasacja uwzględniona (wyrok z 18 sierpnia 2021 r., sygn. akt IV KK 396/21).
Sąd Najwyższy wskazał, że kasacja zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżony kasacją wyrok został wydany z rażącym naruszeniem prawa w sposób podany w zarzucie kasacji, co miało istotny wpływ na jego treść. Powszechnie przyjmuje się, że jednym z zasadniczych elementów realizacji procesowej zasady równości broni jest prawo oskarżonego (obwinionego) do obecności na rozprawie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, iż prawo do obrony w postępowaniu odwoławczym realizuje się przede wszystkim w możliwości uczestniczenia oskarżonego lub obwinionego w rozprawie apelacyjnej. Możliwość taką w postępowaniu w sprawach o wykroczenia gwarantuje treść przepisu art. 106 k.p.w., który w § 1 statuuje prawo stron do uczestniczenia w rozprawie apelacyjnej, zaś w § 3 wskazuje, iż rozpoznanie sprawy w przypadku niestawiennictwa stron jest możliwe wyłącznie w sytuacji prawidłowego zawiadomienia ich o terminie rozprawy apelacyjnej. Tymczasem, w realiach przedmiotowej sprawy, obwiniony nie był prawidłowo zawiadomiony o terminie rozprawy odwoławczej, zaś Sąd Okręgowy w K. pomimo tego wydał wyrok pod nieobecność obwinionego.