Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie luki prawnej dotyczącej utraty prawa do odprawy w związku z powołaniem do zawodowej służby wojskowej.

Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich w dalszym ciągu wpływają wnioski w sprawie odprawy dla policjanta, który bezpośrednio po zwolnieniu ze służby został przyjęty do zawodowej służby wojskowej (art. 118 ustawy o Policji). Problem ten dotyczy także treści przepisów: art. 122 ustawy o Straży Granicznej, art. 102 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, art. 133 ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu oraz art. 93 ustawy o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego i Służbie Wywiadu Wojskowego, w świetle których odprawa nie przysługuje funkcjonariuszowi, który bezpośrednio po zwolnieniu ze służby został przyjęty do zawodowej służby wojskowej lub do innej służby, w której przysługuje prawo do takich świadczeń.

O ile przeniesienie/podjęcie służby w innej formacji gwarantuje funkcjonariuszowi prawo do odprawy (także za wcześniejsze lata) na zakończenie służby, bowiem regulują to odpowiednie przepisy pragmatyk tych służb, to problem pojawia się, kiedy funkcjonariusz podejmuje zawodową służbę wojskową. W praktyce bowiem funkcjonariusz np. Policji zwalnia się ze służby, po czym otrzymuje rozkaz o powołaniu do zawodowej służby wojskowej. W odróżnieniu od instytucji przeniesienia (np. art. 25a ustawy o Policji), będącego przekształceniem stosunku służbowego, jest to rozwiązanie stosunku służbowego (aktu mianowania), a następnie nawiązanie kolejnego stosunku służbowego (aktu powołania), choć skutki (np. w zakresie ciągłości służby) wynikające z tej formy powołania do zawodowej służby wojskowej są zbliżone. Wyjątkiem jest prawo do odprawy, o którym mowa w art. 118 ustawy o Policji.

W odwrotnej sytuacji, gdy to żołnierz podejmuje służbę w Policji, przepis art. 115 ust. 2 ustawy o Policji, nie może znaleźć zastosowania, co oznacza, że jest przepisem niewykonalnym. Żołnierz zawodowy zwolniony z zawodowej służby wojskowej - co do zasady - otrzymuje bowiem odprawę, a co za tym idzie okres pełnienia zawodowej służby wojskowej nie będzie podlegał wliczeniu do wysokości odprawy wypłacanej funkcjonariuszowi w trybie art. 115 ust. 2 ustawy o Policji.

W świetle obowiązujących przepisów funkcjonariusze Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego czy Służby Wywiadu Wojskowego, którzy bezpośrednio po zakończeniu służby w formacjach mundurowych podejmą zawodową służbę wojskową, bezpowrotnie tracą prawo do odprawy za okres wcześniejszej służby. Innymi słowy funkcjonariusz ww. formacji mundurowej, który bezpośrednio po zwolnieniu ze służby został powołany do zawodowej służby wojskowej zostaje pozbawiony odprawy. O tym fakcie dowiaduje się zaś dopiero z momentem zwolnienia z zawodowej służby wojskowej, otrzymując odprawę wyłącznie za czas służby wojskowej.

Z uwagi na powyższe, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zbadanie przedstawionego problemu i rozważenie możliwości zmiany przepisów, względnie dotychczasowej praktyki, w taki sposób, aby funkcjonariusz, który bezpośrednio po zwolnieniu ze służby został powołany do zawodowej służby wojskowej, mógł otrzymać odprawę za okres służby w tej formacji mundurowej.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Dyrektor Departamentu Bezpieczeństwa Narodowego Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w piśmie z 17 stycznia 2022 r. stwierdził, iż przepisy ustaw pragmatycznych służb mundurowych, w tym służb specjalnych, regulujące zasady nabywania i wysokość odpraw należnych funkcjonariuszom zwalnianym ze służby w tych formacjach są, co do zasady, spójne i kompatybilne, a co za tym idzie nie wymagają zmiany. Zgodnie z tymi przepisami, przy ustalaniu wysokości odprawy należnej funkcjonariuszowi zwalnianemu ze służby mundurowej zalicza się okresy służby w innych służbach mundurowych, w których przysługują świadczenia tego rodzaju, a także okresy nieprzerwanej zawodowej służby wojskowej, jeżeli funkcjonariusz albo żołnierz: bezpośrednio po zwolnieniu z tej służby został przyjęty do służby w danej formacji mundurowej lub z tytułu poprzednio pełnionej służby nie otrzymał odprawy. Logiczną konsekwencją przyjętego w ww. przepisach systemu wzajemnego uznawania okresów służby w innych formacjach mundurowych pełnionej przez funkcjonariusza przed przyjęciem do danej służby przy ustalaniu wysokości odprawy należnej temu funkcjonariuszowi, jest obowiązujący przepis, zgodnie z którym odprawa nie przysługuje funkcjonariuszowi, który bezpośrednio po zwolnieniu ze służby został przyjęty do zawodowej służby wojskowej lub do innej służby, w której przysługuje prawo do takich świadczeń. Ustawodawca uznał bowiem, iż uzasadnione i racjonalne jest, aby funkcjonariusz otrzymywał odprawę tylko raz, po zakończeniu służby we wszystkich formacjach mundurowych, a nie każdorazowo po zakończeniu pełnienia służby w konkretnej formacji. Natomiast ostateczna wysokość tej odprawy przysługująca funkcjonariuszowi powinna uwzględniać okresy służby we wszystkich formacjach mundurowych, w których dotychczas pełnił służbę, w tym okresy nieprzerwanej zawodowej służby wojskowej.