Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Zgłoszenie udziału w postępowaniu w sprawie skargi konstytucyjnej P. S. dotyczącej podstaw do zaskarżenia orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu (sygn. akt SK 41/14).

Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawia następujące stanowisko: art. 426 § 1 i 2 ustawy Kodeks postępowania karnego w brzmieniu nadanym przez art. 1 ustawy z dnia 20 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego w zakresie, w jakim nie daje podstaw do zaskarżenia orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu zasądzonych po raz pierwszy przez sąd odwoławczy, jest niezgodny z art. 78 w związku z art. 176 ust. 1 w związku z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 oraz w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP.

Zgodnie z treścią zaskarżonego przepisu od orzeczeń sądu odwoławczego dotyczących kosztów postępowania, jeśli sąd ten orzekał o kosztach po raz pierwszy, nie przysługuje środek odwoławczy. Obecne brzmienie tego przepisu zostało nadane przez ustawę z dnia 20 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego, jednak również przed nowelizacją przepis ten nie dawał podstaw do zaskarżenia postanowienia w przedmiocie kosztów procesu zasądzonych po raz pierwszy przez sąd odwoławczy. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia

26 listopada 2013 r. (sygn. akt SK 33/12) orzekł o niekonstytucyjności omawianego przepisu w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 20 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości zaskarżenia postanowienia w przedmiocie kosztów nieopłaconej przez strony pomocy prawnej udzielonej z urzędu, zasądzonych po raz pierwszy przez sąd odwoławczy. Poglądy wyrażone przez Trybunał Konstytucyjny we wspomnianym wyroku zachowują aktualność również w niniejszej sprawie. Rzecznik podkreśla, że jeżeli sąd odwoławczy rozstrzyga jako pierwszy o kosztach procesu karnego, orzeczenie w tym przedmiocie winno być zaskarżalne do sądu drugiej instancji. Zaskarżona regulacja narusza również konstytucyjną zasadę równości. Skoro od orzeczeń w przedmiocie kosztów postępowania wydanych przez sąd pierwszej instancji przysługuje środek zaskarżenia, to za dyskryminującą należy uznać sytuację, w której od orzeczeń w przedmiocie kosztów postępowania wydanych po raz pierwszy przez sąd formalnie odwoławczy (apelacyjny), taki środek zaskarżenia nie przysługuje.