Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Zgłoszenie udziału w postępowaniu w sprawie skargi konstytucyjnej Andrzeja P. (sygn. akt SK 54/12).

Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawia następujące stanowisko: art. 464 § 1 i 2 w związku z art. 96 § 1 i 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego - w zakresie w jakim nie gwarantuje stronie lub jej obrońcy albo pełnomocnikowi prawa do wzięcia udziału w posiedzeniu sądu rozpatrującego zażalenie na postanowienie dotyczące stosowania innych niż zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie środków przymusu - jest niezgodny z art. 2, art. 32, art. 42 ust. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP.

W obecnym stanie prawnym strony oraz obrońcy i pełnomocnicy mają prawo wziąć udział w posiedzeniu sądu odwoławczego rozpoznającego zażalenie na postanowienie kończące postępowanie oraz na zatrzymanie i zastosowanie aresztu tymczasowego, w pozostałych zaś kwestiach incydentalnych w toku postępowania karnego udział strony lub jej obrońcy albo pełnomocnika zależy wyłącznie od uznania sądu.

Zaskarżone przepisy - przez to, że nie gwarantują osobie, wobec której stosowane są środki przymusu, które cechują się wysokim stopniem represyjności i ograniczają jej prawa i wolności konstytucyjne - prawa uczestnictwa w posiedzeniu sądu rozpatrującego zażalenie na stosowanie względem jej tego typu środków, ani innej formy wysłuchania przez sąd i zamyka tym samym możliwość przedstawiania przed sądem własnych twierdzeń i dowodów na ich poparcie oraz weryfikacji twierdzeń strony przeciwnej, jest niezgodny z konstytucyjnym prawem do obrony oraz prawem do sądu. Zaskarżona regulacja narusza także zasadę równości wyrażoną w art. 32 Konstytucji RP, poprzez niezasadne zróżnicowanie podmiotów występujących w identycznej sytuacji prawnej, bowiem możliwość realizowania przez nie praw konstytucyjnych zależy wyłącznie od arbitralnej decyzji sądu odwoławczego. Jest ponadto niezgodna z art. 2 Konstytucji RP, wyrażającym zasadę demokratycznego państwa prawnego.