Zgłoszenie udziału w postępowaniu w sprawie skargi konstytucyjnej spółki z o.o. dotyczącej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika oddelegowanego do pracy za granicą (sygn. akt SK 9/14) z dnia 2014-05-29.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu w sprawie skargi konstytucyjnej spółki z o.o. dotyczącej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika oddelegowanego do pracy za granicą (sygn. akt SK 9/14).
Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawia następujące stanowisko: § 2 ust. 1 pkt 16 in fine rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, rozumiany jako przepis upoważniający do wykazania jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe kwoty odpowiadającej wysokości przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w przypadku, gdy przychód pracownika pomniejszony o równowartość diet z tytułu jego oddelegowania do pracy za granicą będzie w danym miesiącu niższy od tej kwoty jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Zaskarżony przepis stanowił podstawę decyzji ZUS w przedmiocie ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne pracownika delegowanego przez skarżącą Spółkę do wykonania pracy na budowie prowadzonej poza granicami Polski. Spółka odprowadziła składki na ubezpieczenie społeczne za okres marzec-maj 2005 r. od kwoty wynikającej z umowy o pracę, która była niższa od obowiązującej w tym czasie kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Następnie ZUS na nowo ustalił podstawy obliczania i odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne za ten okres w oparciu o wykładnię przyjętą w przepisie rozporządzenia będącym przedmiotem skargi konstytucyjnej. Zgodnie z przyjętą wykładnią podstawa składki należnej za pracownika zatrudnionego za granicą nie może być niższa od kwoty przeciętnego wynagrodzenia. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zostało wydane na podstawie art. 21 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Ustawa ta nie zawiera regulacji różnicującej podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne pracowników w oparciu
o kryterium zatrudnienia w kraju lub poza jego granicami. Zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne oraz podstaw ich wymiaru stanowią materię ustawową. Tymczasem organy rentowe traktują zaskarżony w skardze konstytucyjnej przepis rozporządzenia jako samoistną podstawę podwyższania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w stosunku do regulacji ustawowej. Pogląd, iż omawiany przepis rozporządzenia zawiera regulację uprawniającą do podwyższania podstawy wymiaru składek pracowników delegowanych do kwoty przeciętnego wynagrodzenia, nie znajduje uzasadnienia. Taka praktyka odczytania kwestionowanego unormowania prowadzi do pozaustawowego obciążenia pracowników i pracodawców kosztami podwyższonej składki na ubezpieczenia społeczne i dlatego musi być uznana za nieproporcjonalną ingerencję w ochronę prawa własności. Wkroczenie w konstytucyjnie chronioną sferę prawa własności nie spełnia kryterium formalnego, nie zostało bowiem uczynione w ustawie. Jeżeli zamiarem prawodawcy było podtrzymanie zasady obowiązującej w poprzednim stanie prawnym stanowiącej, że podstawa wymiaru składek za pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców nie może być niższa od przeciętnego wynagrodzenia, to po wejściu w życie Konstytucji wymagało to bezwzględnie przyjęcia odpowiedniej regulacji na poziomie ustawowym.