Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Wystąpienie do Prezesa Rady Ministrów w sprawie zakazu wykonywania tytułów wykonawczych nakazujących opróżnienie lokalu mieszkalnego w trakcie pandemii z dnia 2021-10-03.

Adresat:
Prezes Rady Ministrów
Sygnatura:
IV.7214.70.2020
Data sprawy:
2021-10-03
Rodzaj sprawy:
wystąpienie o charakterze generalnym (WG)
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Cywilnego
Wynik sprawy:
częściowo pozytywnie ze względu na częściowe uwzgl. wystąpienia RPO
Opis sprawy:

Wystąpienie do Prezesa Rady Ministrów w sprawie zakazu wykonywania tytułów wykonawczych nakazujących opróżnienie lokalu mieszkalnego w trakcie pandemii.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają liczne skargi od obywateli, którzy kwestionują obowiązujący obecnie zakaz wykonywania tytułów wykonawczych nakazujących opróżnienie lokalu mieszkalnego wprowadzony ze względu na fakt wystąpienia pandemii spowodowanej wirusem SARS-CoV-2.

Wobec powyższego, do czasu zniesienia wspomnianego wyżej ustawowego zakazu eksmisji z lokali mieszkalnych, albo odwołania stanu epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, brak jest podstaw prawnych do podejmowania przez organy egzekucyjne czynności zmierzających do wyegzekwowania obowiązku wynikającego z prawomocnego orzeczenia sądowego lub ostatecznej decyzji administracyjnej (innych niż objęte dyspozycją art. 15zzu ust. 2).

Wspomniany zakaz eksmisji ma bardzo szeroki zakres; dotyczy wszystkich lokali mieszkalnych, tj. znajdujących się w zasobach zarówno spółdzielni mieszkaniowych, samorządów, towarzystw budownictwa społecznego i innych osób prawnych, a także mieszkań będących własnością osób fizycznych. Wpływające do Biura RPO skargi pochodzą zarówno od właścicieli lokali mieszkalnych zajmowanych bez tytułu prawnego przez inne osoby, jak również od lokatorów mieszkań, zmuszonych do znoszenia uciążliwych sąsiadów.

Kwestionowany przez skarżących zakaz wydawał się rozwiązaniem tymczasowym i ściśle uzależnionym od sytuacji epidemicznej w kraju. Zakaz ten stanowił niewątpliwie ograniczenie prawa własności, jednak ograniczenie to znajdowało uzasadnienie w wartościach wskazanych w art. 31 ust. 3 Konstytucji. Obecnie jednak od ogłoszenia w Polsce stanu epidemii upłynęło ponad 18 miesięcy, nie wiadomo natomiast, jak dalej będzie rozwijała się sytuacja epidemiologiczna w Polsce, a zwłaszcza, jak długo stan ten będzie trwał (w szczególności w kontekście doniesień medialnych o kolejnych mutacjach wirusa). Dlatego, w opinii Rzecznika, dalsze bezterminowe utrzymywanie tak szeroko określonego zakazu eksmisji z lokali mieszkalnych może pozostawać w sprzeczności z wartościami konstytucyjnymi (art. 64 ust. 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji).

Mając na uwadze wyżej przedstawione okoliczności, Rzecznik zwrócił się do Premiera z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie.

 
Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:


Data odpowiedzi:
2021-12-05
Opis odpowiedzi:
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 5 grudnia 2021 r. poinformowała, że resort dostrzega opisane przez Rzecznika problemy. W związku z tym w Departamencie Legislacyjnym Prawa Cywilnego zostały wszczęte prace legislacyjne mające na celu zmianę obowiązującego stanu prawnego, jednakże są one na początkowym etapie i trudno w tym momencie określić ich dalszy przebieg.