Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Zdrowia i Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w sprawie problemów podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych wobec pacjentów wymagających domowej wentylacji mechanicznej.

Rzecznik Praw Obywatelskich otrzymał sygnały od Ogólnopolskiego Związku Świadczeniodawców Wentylacji Mechanicznej zrzeszającego podmioty świadczące w skali kraju usługi pozaszpitalne na rzecz pacjentów z przewlekłą niewydolnością oddechową, wymagających oddechu zastępczego. Zawierają one informację o problemach z jakimi mierzą się podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych wobec pacjentów wymagających domowej wentylacji mechanicznej oraz o konieczności podjęcia zmian systemowych w tym zakresie.

Przedstawiona sytuacja budzi zaniepokojenie, w szczególności w trudnym i dynamicznym czasie pandemii COVID-19, która stanowi wyzwanie zarówno dla świadczeniodawców, jak i samych pacjentów. Bowiem wraz z rozwojem pandemii koronawirusa w Polsce, podmioty zrzeszone w Związku Świadczeniodawców Wentylacji Mechanicznej zaczęły przyjmować do opieki domowej pacjentów wymagających mechanicznego wspomagania oddechu w wyniku powikłań pocovidowych. Niestety, jak dotąd nie wypracowano systemowego podejścia do kwalifikacji grupy pacjentów z powikłaniami pocovidowymi, kierowanych przez szpitale do domowej wentylacji. Jest to o tyle istotne, że pacjentów potrzebujących mechanicznego wspomagania oddechu może przybywać, co koresponduje z publicznymi twierdzeniami ekspertów w tej materii.

Kolejną podnoszoną kwestią wymagającą pilnej regulacji jest nierówne traktowanie przez NFZ pacjentów wymagających długoterminowej opieki domowej w zależności od miejsca zamieszkania i od wieku. Powyższe przejawia się w tym, że każdy Oddział Wojewódzki NFZ prowadzi swoją własną politykę rozliczania niniejszego świadczenia. Dochodzi do sytuacji, w których w tych rejonach kraju, gdzie członkowie Związku realizują świadczenie zespołu długoterminowej opieki domowej, pomimo że wykorzystali kontrakty i nie mają gwarancji spłaty nadwykonań przyjmują wszystkich pacjentów, których szpitale do nich kierują.

Podkreślenia wymaga, że świadczeniodawcy nie mają wpływu na liczbę skierowań do wentylacji domowej, gdyż pacjenci kierowani są bezpośrednio z oddziałów szpitalnych. Natomiast, zgodnie z art. 38 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, lekarz nie może odmówić udzielenia świadczenia zdrowotnego osobie, która potrzebuje natychmiastowego udzielenia takiego świadczenia ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia.

Zróżnicowanie w traktowaniu pacjentów dodatkowo wynikają również z wieku pacjenta. Pacjenci do 18. roku życia są objęci gwarantowanym przez NFZ finansowaniem świadczenia podczas gdy, w momencie ukończenia 18 lat cześć z nich zostaje wyrzucona z systemu, ponieważ gwarancja finansowania tego samego świadczenia lub kontynuacji świadczenia przestaje obowiązywać zgodnie z nowelizacją zarządzenia Prezesa NFZ z dnia 4 stycznia 2021 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze w ramach opieki długoterminowej. Zmiany wprowadzone niniejszym zarządzeniem wynikają z przepisów ustawy o Funduszu Medycznym. Na podstawie tych przepisów wprowadzono bezlimitowe finansowanie świadczeń udzielonych świadczeniobiorcom do ukończenia 18. r.ż. W świetle wprowadzenia przedmiotowej regulacji, dotyczącej rozliczania świadczeń udzielonych pacjentom do 18. roku życia, istnieje potrzeba ustalenia sposobu kontynuacji leczenia tych pacjentów po ukończeniu 18. roku życia i rozliczania udzielanych im świadczeń w pełnej wysokości, tj. również po przekroczeniu limitów umownych.

W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zajęcie stanowiska w podnoszonej sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Zastępca Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w piśmie z 13 grudnia 2021 r. poinformował, że obecnie funkcjonuje 7 produktów rozliczeniowych przeznaczonych dla domowej wentylacji mechanicznej (5 dla dorosłych i 2 dla dzieci), zróżnicowanych względem stosowanej metody wentylacji, podłoża choroby powodującej niewydolność oddechową, oraz wymaganego dobowego czasu wentylacji. Pozwala to zapewnić i dostosować opiekę indywidualnie wg. potrzeb zdrowotnych świadczeniobiorcy. Pacjenci z powikłaniami po COVID-19, którzy wymagają wentylacji mechanicznej mają zapewnioną opiekę w ramach istniejących już świadczeń gwarantowanych. Prawdą jest, że nikt nie zna dokładnej liczby pacjentów, którzy w najbliższym czasie będą potrzebować mechanicznego wspierania oddechu, ponieważ zależeć to będzie głównie od rozwoju epidemii, mutacji wirusa oraz wielu innych zmiennych. Niemniej jednak Fundusz jest w stanie w przybliżeniu ocenić liczbę chorych (pocovidowych) wymagających domowej wentylacji mechanicznej na podstawie dostępnych już narzędzi, tj. informacji na temat rozpoznania głównego ICD-10 pacjenta- sprawozdawanego przez świadczeniodawców dla każdego pacjenta objętego świadczeniem domowej wentylacji mechanicznej. Odnosząc się do kwestii bezlimitowego finansowania świadczeń dla osób poniżej 18 r. ż., Zastępca Prezesa wskazał, iż odbywa się ono na podstawie przepisów ustawy o Funduszu Medycznym. Rozliczanie świadczeń u osób które ukończyły 18 r. ż., ze środków Funduszu Medycznego byłoby niezgodne z określonym w ustawie celem przeznaczenia środków. NFZ nie jest uprawniony do dokonywania zmian lub uchylania przepisów ustawy.