Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Komendanta Głównego Straży Granicznej w sprawie dramatycznej sytuacji w ośrodkach strzeżonych dla cudzoziemców.

W dniach 18 - 21 października 2021 r. przedstawiciele Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur (dalej KMPT) oraz Wydziału Praw Migrantów i Mniejszości Narodowych w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich przeprowadzili wizytacje Strzeżonego Ośrodka dla Cudzoziemców w Krośnie Odrzańskim (SOC) oraz Tymczasowego Strzeżonego Ośrodka dla Cudzoziemców w Wędrzynie (TSOC). Placówki znajdują się w obszarze właściwości Nadodrzańskiego Oddziału Straży Granicznej.

Wizytacje ukierunkowane były m.in. na sprawdzenie warunków detencji i traktowania osób pozbawionych wolności przebywających w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców i na ocenie stanu przestrzegania praw cudzoziemców, wobec których Straż Graniczna podejmuje jakiekolwiek czynności związane z ich pobytem na terytorium Polski, zwłaszcza w zakresie postępowań w przedmiocie zobowiązania do powrotu i dostępu cudzoziemców w wizytujących ośrodkach do procedur udzielania ochrony międzynarodowej.

W pierwszej kolejności zaniepokojenie Rzecznika budzi problem przeludnienia w wizytowanych placówkach. W dniu 21 października br. w SOC przebywało 99 osób, co wskazuje na przekroczenie maksymalnej pojemności ośrodka. Zgodnie z przewidywaniami, także ośrodek w Wędrzynie miał zostać zapełniony w ciągu kilku następnych dni. Z uwagi na powyższe RPO zwrócił się do Komendanta z prośbą o przekazanie danych statystycznych dotyczących obecnego zaludnienia placówek w Krośnie Odrzańskim i Wędrzynie. Mając również na uwadze, iż wskazane ośrodki są jedynymi w kraju o profilu męskim, zwrócił się też o udzielenie informacji na temat podjętych po dniu 21 października 2021 r. lub planowanych decyzji o zwiększeniu potencjału ww. jednostek, ewentualnie o utworzeniu nowego strzeżonego ośrodka dla mężczyzn.

Zastrzeżenia Rzecznika budzą ponadto warunki bytowe w ośrodkach, które przedstawiciele Biura RPO określili jako złe dla SOC i bardzo złe w TSOC. Rozumiejąc obecną dynamikę wzrostu liczby imigrantów kierowanych przez sądy do ośrodków detencyjnych i związany z tym pośpiech towarzyszący tworzeniu nowych miejsc, zaznaczyć należy, iż standardy w placówkach nie mogą godzić w określoną w art. 30 Konstytucji RP zasadę poszanowania godności ludzkiej. Mając na względzie wskazane problemy, Rzecznik zaapelował do Komendanta o podjęcie pilnych działań ukierunkowanych na poprawę warunków detencji w placówkach w Krośnie Odrzańskim i Wędrzynie, a zwłaszcza na przyjęcie rozwiązań zwiększających bezpieczeństwo zarówno cudzoziemców, jak i funkcjonariuszy Straży Granicznej.

Jednocześnie RPO wskazał, iż w toku prowadzonych czynności wizytujący otrzymali niepokojące sygnały dotyczące problemów kadrowych związanych z nagłym zwiększeniem liczby cudzoziemców przebywających w ośrodku w Krośnie Odrzańskim i utworzeniem tymczasowej placówki w Wędrzynie. Mając na względzie, iż sytuacja kadrowa zawsze pozostaje w korelacji z warunkami detencji i sposobem traktowania osób pozbawionych wolności, w ocenie Rzecznika konieczne jest zapewnienie większego wsparcia, także na poziomie psychologicznym, funkcjonariuszom pełniącym służbę w SOC i TSOC. RPO zwrócił się zatem do Komendanta o podjęcie działań w tym zakresie i przekazanie informacji o stanie ich realizacji.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Komendant Główny Straży Granicznej w piśmie z 18 stycznia 2022 r. poinformował, że zdolność kwaterunkowa oddziału w Wędrzynie wynosi 700 miejsc, zaś obecnie przebywa w nim 591 cudzoziemców. W Strzeżonym Ośrodku dla Cudzoziemców w Krośnie Odrzańskim przebywa 77 cudzoziemców, na ogólną liczbę miejsc w ośrodku 80. Z uwagi na wysoki poziom wykorzystania miejsc w ww. obiektach, z dniem 1 lutego 2022 r. planowane jest przywrócenie w Strzeżonym Ośrodku dla Cudzoziemców w Lesznowoli możliwości umieszczania cudzoziemców o profilu samotny mężczyzna. Przedmiotowe działanie przyczyni się do utworzenia kolejnego ośrodka detencji administracyjnej dedykowanego dla ww. kategorii cudzoziemców, co ograniczy konieczność kierowania zatrzymanych cudzoziemców wyłącznie do jednego ośrodka, tj. ośrodka w Krośnie Odrzańskim wraz z oddziałem Wędrzynie. Niemniej jednak, obecna skala cudzoziemców kierowanych przez właściwe sądy do strzeżonych ośrodków oraz aktualne możliwości kwaterunkowe obiektów detencji administracyjnej powodują, że w chwili obecnej niemożliwym jest do zrealizowania wskazany przez Rzecznika postulat umieszczania w jednej placówce przedstawicieli tych samych grup etnicznych, narodowościowych i religijnych. Co do zastrzeżeń dotyczących warunków bytowych w oddziale w Wędrzynie Komendant Główny SG wskazał, że w październiku 2021 r. ww. obiekt został objęty kontrolą sędziego penitencjarnego, który w sprawozdaniu powizytacyjnym nie wskazał treści sygnalizujących nieprawidłowości w obszarach związanych z umieszczaniem i pobytem cudzoziemców w tym obiekcie, jak również naruszenia konstytucyjnej zasady poszanowania godności ludzkiej.