Wystąpienie do Ministra Obrony Narodowej w sprawie praw i obowiązków funkcjonariuszy Straży Granicznej oraz żołnierzy w warunkach stanu wyjątkowego z dnia 2021-12-02.
Wystąpienie do Ministra Obrony Narodowej w sprawie praw i obowiązków funkcjonariuszy Straży Granicznej oraz żołnierzy w warunkach stanu wyjątkowego.
Wydarzenia na granicy polsko-białoruskiej spowodowały przesunięcie kilkunastu tysięcy żołnierzy Sił Zbrojnych w strefę nadgraniczną. Konieczność ich zakwaterowania, wyżywienia i zapewnienia im realizacji podstawowych potrzeb życiowych stworzyła duże wyzwanie dla wojskowych służb logistycznych. Mając na uwadze realizowane przez pododdziały codzienne zadania w pasie granicznym, trudny teren działania (lasy, bagna oraz rejony przyległe do granicznej rzeki Bug i mniejszych cieków wodnych), a także niskie temperatury i częste opady - warunki odpoczynku po ciężkiej służbie są priorytetem. Zapewnienie wszystkim zainteresowanym stałych kwater pod dachem jest mało prawdopodobne, stąd część żołnierzy została zakwaterowana w ogrzewanych namiotach, w warunkach zbliżonych do warunków poligonowych.
W związku z powyższym, szczególne zainteresowanie Rzecznika Praw Obywatelskich budzą następujące sprawy socjalne oraz sposób ich rozwiązania: możliwość umycia się żołnierzy w ciepłej wodzie (czy liczba łaźni mobilnych oraz ilość ciepłej wody jest wystarczająca) i przebrania się w suchą odzież po służbie (czy jednostkom zapewnione zostały pralnie mobilne, względnie warunki zakwaterowania umożliwiają wypranie i wysuszenie ubrań), załatwianie potrzeb fizjologicznych (czy liczba przenośnych toalet jest wystarczająca, a także czy są one systematycznie opróżniane), gorące posiłki i sposób ich przyrządzania (własne zaplecze kuchenne, catering, inne) oraz czy korzystający z nich mogą je spożyć na siedząco pod dachem w ogrzewanej stołówce, czy i w jaki sposób organizowany jest czas wolny żołnierzy po odpoczynku, po służbie.
Ponadto mając na uwadze pełnienie służby na granicy z bronią długą - szczególnie istotnym problemem jest organizacja sposobu jej przechowywania po zakończeniu służby. O ile w warunkach poligonowych zasady bezpieczeństwa pozostają zachowane, o tyle w przypadku ulokowania żołnierzy w hotelach, pokojach gościnnych czy pensjonatach, nie jest to już takie oczywiste. W związku z powyższym, RPO zwrócił się do Ministra z prośbą o wyjaśnienie zasad deponowania broni po zakończeniu służby.
Specyficzna sytuacja pełnienia służby na granicy w trudnych i stresujących warunkach (np. prowokacje ze strony służb białoruskich, względnie bezpośredni kontakt z agresją fizyczną), do których żołnierze nie byli szkoleni, powoduje u części żołnierzy poczucie zagrożenia i niepokoju. Z informacji wpływających do Rzecznika wynika, że niektórzy młodzi żołnierze (z krótkim stażem służby) mimo, że uczestniczyli już w ćwiczeniach poligonowych, źle adoptują się do tej sytuacji. W związku z powyższym Rzecznik poprosił resort o wyjaśnienie, w jaki sposób zorganizowano pomoc psychologiczną dla tych żołnierzy i jak wygląda możliwość udzielenia indywidualnej pomocy psychologicznej w trybie interwencyjnym.
Ponadto, wpływają do Rzecznika sygnały dotyczące zniszczonej infrastruktury drogowej w strefie objętej działaniami wojska, która to infrastruktura będzie wymagała naprawy, co wiąże się z nakładami finansowymi. W związku z powyższym RPO zwrócił się o wyjaśnienie, w jakim stopniu resort obrony narodowej zamierza się włączyć, także w wymiarze finansowym, w usuwanie powstałych uszczerbków w tej infrastruktur.