Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Rejonowego odnośnie kwestii ograniczenia udziału ławników w rozpoznawaniu spraw sądowych z dnia 2021-12-03.

Adresat:
Trybunał Konstytucyjny
Sygnatura:
VII.510.109.2021
Data sprawy:
2021-12-03
Rodzaj sprawy:
zawiadomienie do Trybunału Konstytucyjnego o przystąpieniu do postępowania w sprawie pytań prawnych (TKP)
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego
Wynik sprawy:
umorzenie postępowania sądowego i TK z powodu wcześniejszej zmiany przepisów, decyzji zgodnie z wnioskiem RPO
Opis sprawy:

Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Rejonowego odnośnie kwestii ograniczenia udziału ławników w rozpoznawaniu spraw sądowych.

Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł o stwierdzenie, że art. 15 zzs1 ust. 1 pkt 4 ustawy o szczególnych rozwiązanych związanych z zapobieganiem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych w brzmieniu nadanym na mocy art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 28 maja 2021 roku o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (dalej jako: ustawa) w zakresie, w jakim ogranicza w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich prawo do rozpoznania spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy w składzie z udziałem ławników, jest niezgodny z art. 2, art. 45 ust. 1 Konstytucji, art. 31 ust. 3 oraz art. 182 Konstytucji.

W ocenie Rzecznika w przedmiotowej sprawie na skutek wprowadzonych ustawą z dnia 28 maja 2021 r. zmian prawnych mamy do czynienia z naruszeniem norm konstytucyjnych. Wprowadzone przez ustawodawcę zmiany pozbawiają społeczeństwo istotnych gwarancji proceduralnych, przede wszystkim w zakresie dotyczącym udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, uniemożliwiają ławnikom wykonywanie funkcji, do której zostali powołani, a przy tym nie można ich usprawiedliwić stanem zagrożenia epidemicznego panującym w kraju.

Dodatkowo RPO wskazał, że zmiana ta nie została uzasadniona w sposób racjonalny. Konsekwencją tej zmiany ustawodawczej jest zaś stan niepewności prawnej, który stworzono w sądach powszechnych - sądy i sędziowie nie są pewni, w jakim składzie winni rozpoznawać sprawy, czy z zastosowaniem niekonstytucyjnych przepisów ustawy, narażając się na podnoszenie przez strony postępowań zarzutu nieważności postępowania; czy też powinni podjąć działania mające na celu zapewnienie poszanowania Konstytucji i prawa międzynarodowego w zakresie prawa do sądu.

W pozostałym zakresie w niniejszej sprawie Rzecznik wniósł o umorzenie postępowania, na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, z uwagi na niedopuszczalność wydania wyroku.

 


Data odpowiedzi:
2023-05-17
Opis odpowiedzi:
Umorzenie postępowania (postanowienie z 17 maja 2023 r., sygn. akt P 13/21).
28 kwietnia 2023 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego odpis postanowienia sądu pytającego z 13 kwietnia 2023 r. o cofnięciu pytania prawnego. Na gruncie stanowiących odpowiedniki art. 56 ust. 2 i 3 u.o.t.p.TK: art. 31 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, art. 49 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym oraz art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 22 lipca 2016 r. o Trybunale Konstytucyjnym, orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego przyjmuje, że prawo do cofnięcia wniosku, pytania prawnego czy skargi konstytucyjnej przed rozpoczęciem rozprawy mieści się w granicach swobodnego uznania - odpowiednio - wnioskodawcy, sądu pytającego czy skarżącego i jest jednym z przejawów zasady dyspozycyjności, na której opiera się postępowanie przed tym organem. Sąd Rejonowy w K. skutecznie cofnął swoje pytanie prawne postanowieniem z 13 kwietnia 2023 r. Zatem ziściła się w niniejszym postępowaniu przesłanka jego umorzenia na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 1 u.o.t.p.TK.