Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Apelacyjnego odnośnie zbadania zgodności z Konstytucją przepisu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego i niektórych innych ustaw z dnia 2021-12-08.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Apelacyjnego odnośnie zbadania zgodności z Konstytucją przepisu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego i niektórych innych ustaw.
Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił udział w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Apelacyjnego i wniósł o stwierdzenie, że: art. 8 ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego i niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim do spraw wszczętych przed dniem jej wejścia w życie nakazuje stosować jej przepisy, co oznacza brak możliwości zastosowania wobec skazanego uchylonego tą ustawą art. 152 k.k.w. jest niezgodny z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 2 i art. 42 ust. 1 Konstytucji.
W odniesieniu do kwestii zgodności ustawy nowelizującej, w zakresie w jakim ma zastosowanie do spraw wszczętych przed jej wejściem w życie z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji, RPO wskazał, że art. 32 ust. 1 Konstytucji odnosi się zarówno do stosowania prawa, jak i jego stanowienia (prawo do równego traktowania przez władze publiczne, w tym przez władzę ustawodawczą). Pierwszy aspekt zagadnienia pozostaje poza zakresem niniejszej sprawy, istotny jest tu natomiast problem przestrzegania zasady równości przez ustawodawcę w aspekcie legislacyjnym. Wiąże się on z obowiązkiem tworzenia przez władzę publiczną takich regulacji prawnych, które czynią zadość nakazowi jednakowego traktowania podmiotów znajdujących się w sytuacjach podobnych, zaliczanych do tej samej kategorii. Nakaz ten, zdaniem Rzecznika, nie został spełniony w kontekście wprowadzenia do polskiego porządku prawnego art. 8 ustawy nowelizującej.
RPO stwierdził zatem, że przepis art. 4 § 1 k.k. znajduje zastosowanie do wszelkich norm karnych mających materialnoprawny charakter, niezależnie od tego, w jakiej konkretnej ustawie zostały one zawarte. Artykuł 4 § 1 k.k. powinien być stosowany w postępowaniu wykonawczym, jeśli dochodzi w nim do "orzekania o przestępstwie", w szczególności co do rozmiarów i form orzeczonej wcześniej w wyroku odpowiedzialności karnej sprawcy i dotyczy to, między innymi, orzekania w kwestii zastępczej kary pozbawienia wolności, czy też zaostrzenia rygorów wykonywania kary. W każdym z tych postępowań incydentalnych rozstrzygnięcia kształtują dalsze skutki prawnokarne skazania, w tym takie, które pogarszają sytuację skazanego. Tymczasem art. 8 ustawy nowelizującej wyłącza jego zastosowanie przewidując stosowanie ustawy surowszej wstecz. W konsekwencji przepis art. 152 § 1 k.k.w. jako wysławiający normę o charakterze materialnoprawnym objęty jest gwarancjami wynikającymi z treści art. 42 ust. 1 Konstytucji, a zastosowanie ustawy surowszej wstecz w tym wypadku wiąże się z jego naruszeniem.