Wystąpienie do Ministra Rozwoju i Technologii dotyczące rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 2021-12-17.
Wystąpienie do Ministra Rozwoju i Technologii dotyczące rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Rzecznik Praw Obywatelskich, pełniący również rolę niezależnego organu ds. monitorowania wdrażania postanowień Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, z uwagą obserwuje prowadzone aktualnie prace nad rozporządzeniem w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Idea uniwersalnego projektowania, rozumiana jako tworzenie produktów, środowiska, programów i usług w taki sposób, by były użyteczne dla wszystkich w możliwie największym stopniu, bez potrzeby adaptacji lub specjalistycznego projektowania, leży u podstaw wspomnianej Konwencji i stanowi warunek wstępny zapewnienia dostępności, zgodnie z postanowieniami jej art. 9. Dostępność przestrzeni publicznej, produktów, usług i środowiska jest niezbędna dla zapewnienia możliwości prowadzenia przez osoby z niepełnosprawnościami niezależnego życia. Również promowanie uniwersalnego projektowania przy tworzeniu norm i wytycznych jest obowiązkiem państwa wynikającym z art. 4 lit. f Konwencji. Ścisłe wdrażanie projektowania uniwersalnego w odniesieniu do wszystkich nowych dóbr, produktów, urządzeń, technologii i usług powinno zapewnić pełny, równy i nieograniczony dostęp dla wszystkich potencjalnych odbiorców, w tym osób z niepełnosprawnościami, przy uwzględnieniu w pełnym zakresie przyrodzonej godności i różnorodności tych osób.
Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy - Prawo budowlane, warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i ich usytuowanie są określane w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa. Zmieniając przepis art. 7 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 4 Prawa budowlanego poszerzono zakres ww. upoważnienia o działania na rzecz osób ze szczególnymi potrzebami, o których mowa w ustawie o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (dalej jako: "ustawa o dostępności"). Przy tworzeniu nowych norm należy zatem mieć na względzie konwencyjną zasadę dostępności oraz uniwersalnego projektowania. Wszystkie nowe obiekty, elementy infrastruktury, dobra, produkty i usługi muszą być zaprojektowane w sposób, który zapewni ich pełną dostępność dla osób z niepełnosprawnościami, zgodnie z zasadami uniwersalnego projektowania.
Przez osobę ze szczególnymi potrzebami należy rozumieć osobę, która ze względu na swoje cechy zewnętrzne lub wewnętrzne, albo ze względu na okoliczności, w których się znajduje, musi podjąć dodatkowe działania lub zastosować dodatkowe środki w celu przezwyciężenia bariery, aby uczestniczyć w różnych sferach życia na zasadzie równości z innymi osobami. Ustawodawca zdefiniował kategorię osób ze szczególnymi potrzebami w sposób ogólny, niezamknięty i nieostry, narzucając wręcz posługiwanie się nią w sposób dynamiczny, zależny od okoliczności, co jest słuszne, choć może rodzić wątpliwości ze strony podmiotów zobowiązanych co do zakresu podmiotowego uprawnionych, rodzaju i wymiaru ich zobowiązań. Osoby ze szczególnymi potrzebami identyfikowane są w przeważającej mierze jako osoby z różnymi niepełnosprawnościami. Wprowadzona definicja jest jednak znacznie szersza i obejmuje również potrzeby osób starszych, rodziców z małymi dziećmi czy osób wymagających wsparcia przy konkretnej czynności zlikwidowania barier. Z tego względu zaproponowane rozwiązania powinny obejmować wszelkich potencjalnych użytkowników, którzy mogą mieć indywidualne potrzeby.
Rzecznik wskazał ponadto, że podczas projektowania, uchwalania i wdrażania przepisów prawa, polityk czy programów odnoszących się do nowego systemu wsparcia, organy i instytucje publiczne powinny ściśle konsultować się i aktywnie współpracować z różnymi grupami osób z niepełnosprawnościami poprzez reprezentujące je organizacje. Tymczasem procedowany projekt został skierowany jedynie do kilku organizacji zajmujących się prawami osób z niepełnosprawnościami. Z zamieszczonych informacji wynika, że istotną większość stanowią podmioty związane z sektorem budowlanym. Celem projektowanej regulacji jest jednak uwzględnienie indywidualnych potrzeb różnych użytkowników budynków. Wskazane rozporządzenie zostało dotychczas przedstawione do zaopiniowania bardzo wąskiej grupie organizacji społecznych, co może mieć wpływ na wynik konsultacji publicznych.
W świetle trudności interpretacyjnych, jakie pojawiły się w sprawie, na tle której występuję, istnieje potrzeba analizy sposobu sformułowania zaproponowanych rozwiązań. Regulacje te nie mogą ograniczać się do wskazania, że należy zapewnić dostęp dla osób z niepełnosprawnościami. Takie sformułowania mogą budzić wątpliwości i wymagać dalszej konkretyzacji, np. poprzez wskazanie konkretnej normy budowlanej, czy konkretnych parametrów budynków czy urządzeń. Podobna sytuacja dotyczy zgłaszanych trudności z obsługą paneli sterujących dźwigów osobowych (wind).
Mając na uwadze powyższe, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o analizę przedstawionych uwag i ich uwzględnienie w dalszych pracach nad projektem rozporządzenia.