Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości i Ministra Cyfryzacji w sprawie nasilającego się problemu patotreści w sieci.

W związku m.in. z doniesieniami prasowymi w sprawie youtubera, który miał znęcać się nad niepełnosprawnym chłopakiem oraz docierającymi informacjami o ciągłym pojawianiu się na platformie Youtube filmów pełnych przemocy i wulgaryzmów, Rzecznik Praw Obywatelskich z zaniepokojeniem zauważa, że coraz częściej wulgarne utwory szerzące nienawiść oraz zawierające treści szkodliwe i niebezpieczne trafiają do dzieci i młodzieży.

Rzecznik stoi na stanowisku, że patologia w sieci to coraz poważniejszy problem, zwłaszcza w kontekście wychowania młodych ludzi, którzy przez ostatni rok z uwagi na ograniczenia, zakazy i nakazy w związku z ogłoszeniem epidemii koronawirusa spędzali, tudzież nadal spędzają, większość dnia, w domu przed komputerem lub innym odbiornikiem przy jednoczesnym pozbawieniu możliwości korzystania z dostępu do zajęć, infrastruktury sportowej oraz spędzania czasu na świeżym powietrzu.

RPO wskazał ponadto, że kolejnym z niepokojących zjawisk jakie stało się bardzo popularne wśród młodzieży w czasie pandemii to "rajdy"/"wjazdy" na e-lekcje. Jak wynika z doniesień prasowych rajdy na e-lekcje polegały na dołączaniu nieznanych osób do lekcji i uniemożliwianie jej przeprowadzenia. Wiele nagrań rajdów opublikowanych jest na Youtubie, na Facebooku lub Instagramie. Podczas takiego "rajdu" dochodziło do puszczania głośno muzyki, wyzywania nauczycieli, wysyłania obraźliwych zdjęć lub gifów oraz ogólnej dezorganizacji zajęć.

Przeniesienie relacji społecznych oraz towarzyskich do sieci elektronicznej w sposób szczególny pokazuje, jak ważne jest, by dzieci i młodzież czuli się bezpiecznie w Internecie. W Polsce zjawisko patotreści, lub inaczej patostreamingu nasila się w skali nieznanej w innych krajach. O skali zjawiska alarmują organizacje pozarządowe, wychowawcy, psychologowie, badacze społeczni.

Mając powyższe na uwadze, Rzecznik zwrócił się do Ministrów z prośbą o zajęcie stanowiska w przedstawionych kwestiach oraz wskazanie, jakie działania podjęto lub planuje podjąć się w resortach w zakresie walki z patologią w sieci.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 4 kwietnia 2022 r. wskazał, iż zdefiniowane w doktrynie i orzecznictwie pojęcie nawoływania do nienawiści oddaje w całości istotę przestępstwa z art. 256 § 1 k.k. jako przestępstwa dyskryminacyjnego i realizującego znamiona mowy nienawiści. Należy zatem uznać, że zagadnienie związane ze zwalczaniem mowy nienawiści jest uregulowane w polskim systemie prawnokarnym. W odniesieniu do zjawiska patostreamingu, Sekretarz Stanu zauważył, że jest to transmitowanie na żywo przekazów noszących znamiona różnego rodzaju patologii. Jest to zatem internetowa transmisja w czasie rzeczywistym, która zawiera treści wulgarne, obsceniczne oraz przemocowe. Patostreamerzy naruszają nie tylko dobra osobiste osób występujących w komentowanych streamach, lecz zagrażają również dobrom ogólnospołecznym. Wówczas właściwym – jak wydaje się – narzędziem reakcji na tego typu zachowania jest właśnie prawo karne (mając oczywiście na uwadze prymarną zasadę ultima ratio przedmiotowej gałęzi prawa). Jednocześnie, zgodnie z przepisami ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz ustawy o kinematografii zwalczanie zjawiska tzw. patostreamingu należy do zadań Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Niemniej jednak w Ministerstwie Sprawiedliwości są prowadzone prace legislacyjne nad projektem ustawy o ochronie wolności słowa w internetowych serwisach społecznościowych. Przedmiotowy projekt zawiera sformułowaną na jego potrzeby definicję treści o charakterze przestępnym, przez które rozumie się treści, które pochwalają lub nawołują do popełnienia czynów zabronionych wymienionych w ustawie lub realizują znamiona tych czynów zabronionych, a także definicję treści o charakterze bezprawnym, którymi są m.in. treści o charakterze przestępnym i treści, które naruszają dobre obyczaje, w szczególności rozpowszechniają lub pochwalają przemoc, cierpienie lub poniżenie.