Wystąpienie do Marszałka Senatu RP i Prezesa Rady Ministrów w sprawie ograniczenia środków przewidzianych w budżecie państwa, w części dotyczącej subwencji oświatowej na nauczanie języka mniejszości narodowych i etnicznych z dnia 2022-01-05.
Wystąpienie do Marszałka Senatu RP i Prezesa Rady Ministrów w sprawie ograniczenia środków przewidzianych w budżecie państwa, w części dotyczącej subwencji oświatowej na nauczanie języka mniejszości narodowych i etnicznych.
Rzecznik Praw Obywatelskich z niepokojem przyjął informację o znaczącym ograniczeniu przez Sejm RP środków przewidzianych pierwotnie w budżecie państwa, w części dotyczącej subwencji oświatowej, na nauczanie języka mniejszości narodowych i etnicznych. Z prośbą o podjęcie interwencji w tej sprawie zwrócili się też do Biura RPO przedstawiciele mniejszości niemieckiej, w tym Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce oraz Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim.
W dniu 17 grudnia 2021 r. Sejm RP przyjął poprawkę do projektu ustawy budżetowej na rok 2022, zakładającą zmniejszenie wydatków o kwotę 39.800 tys. zł w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego i przeznaczenie pozyskanych w ten sposób środków na rzecz zwiększenia wydatków w części 83 - Rezerwy celowe, w nowoutworzonej pozycji pn. "Środki na nauczanie języka polskiego w Niemczech". Zabieg ten budzi wątpliwości z perspektywy słuszności, gdyż może wskazywać na niedopuszczalne pogorszenie sytuacji konkretnej grupy mniejszościowej. Należy jednak podkreślić, że omawiane przepisy w konsekwencji mogą pogorszyć sytuację prawną wszystkich grup mniejszościowych, o których mowa w ustawie o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (dalej również jako: ustawa o mniejszościach), tj. obywateli polskich należących do mniejszości białoruskiej, litewskiej, łemkowskiej, niemieckiej, ormiańskiej, słowackiej, romskiej, rosyjskiej, ukraińskiej, żydowskiej i społeczności posługującej się językiem regionalnym - językiem kaszubskim.
Do Biura RPO w ostatnich dniach wpłynęło stanowisko strony mniejszościowej Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych dotyczące zamiaru obniżenia wysokości subwencji oświatowej na edukację w zakresie języków mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego na rok 2022, w którym podzielono obawy przekazane mi w korespondencji z przedstawicielami mniejszości niemieckiej. W dokumencie tym wskazano, że projektowane przepisy mogą wpłynąć na ograniczenie wykonywania w ramach systemu oświaty RP zadań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości uczniów należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym.
Rzecznik jest świadomy, że skutkiem trwającej pandemii SARS-CoV-2 będzie pogorszenie sytuacji ekonomicznej, co z pewnością będzie również miało wpływ na kształt ustawy budżetowej. Ograniczanie wydatków nie może jednak odbywać się kosztem społeczności lub grup, które i tak często doświadczają marginalizacji w różnych sferach życia społecznego czy kulturalnego, i do których wspierania instytucje państwowe są w sposób szczególny zobowiązane. W takiej właśnie sytuacji znajdują się mniejszości narodowe i etniczne. W obecnych warunkach, bez zaangażowania państwa i jego instytucji, utrzymanie i rozwój tożsamości kulturowej mniejszości będzie zadaniem niewykonalnym.
W związku z powyższym, Rzecznik przedstawił uwagi w tym zakresie z prośbą o ich rozważenie przed zbliżającym się posiedzeniem Senatu RP, w którego porządku obrad znajduje się punkt dotyczący uchwalenia ustawy budżetowej na rok 2022. Do Premiera RPO zaapelował o zainicjowanie kompleksowej analizy i oceny środków przeznaczanych na edukację mniejszościową oraz o analizę, w porozumieniu z przedstawicielami mniejszości narodowych i etnicznych, rzeczywistych potrzeb i możliwości realizacji prawa do nauki.