Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego na postanowienie WSA odrzucające skargę Stowarzyszenia na uchwałę Sejmiku Województwa w sprawie programu ochrony powietrza dla stref w województwie, w których zostały przekroczone poziomy dopuszczalne i docelowe substancji w powietrzu.

Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył w całości postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z 28 stycznia 2022 r., odrzucające skargę Stowarzyszenia na uchwałę Sejmiku Województwa z dnia 8 września 2020 r. w sprawie programu ochrony powietrza dla stref w województwie, w których zostały przekroczone poziomy dopuszczalne i docelowe substancji w powietrzu. Zaskarżonemu postanowieniu Rzecznik zarzucił, że zostało wydane: 1. z naruszeniem przepisów postępowania, mającym istotny wpływ na wynik sprawy, a to: a. naruszeniem art. 141 § 4 p.p.s.a. poprzez pominięcie w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia przedstawionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich argumentacji, odnoszącej się do art. 13 ust. 1 i art. 16 ust. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (dalej jako "dyrektywa CAFE") jako źródła interesu prawnego skarżącej organizacji, którego naruszenie umożliwiało jej skuteczne wniesienie skargi na akt prawa miejscowego; b. naruszeniem art. 58 § 1 pkt 5a p.p.s.a. w zw. z art. 13 ust. 1 i art. 16 ust. 2 dyrektywy CAFE poprzez odrzucenie skargi, mimo że zaskarżony akt prawa miejscowego narusza wynikający z przywołanego przepisu dyrektywy CAFE interes prawny skarżącej organizacji; 2. z naruszeniem przepisu prawa materialnego, a to: a. naruszeniem art. 13 ust. 1 i art. 16 ust. 2 dyrektywy CAFE poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że nie jest on bezpośrednio skuteczny i nie ustanawia on uprawnienia do odpowiedniej jakości powietrza.

Na wypadek nieuwzględnienia ww. zarzutów Rzecznik podniósł także: 3. zarzut naruszenia prawa materialnego, a to: a) naruszenia art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (dalej jako "TUE") w zw. z art. 288 akapit trzeci Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej jako "TFUE") poprzez niedokonanie wykładni użytego w art. 90 ust. 1 u.s.w. pojęcia "interesu prawnego" z uwzględnieniem celów dyrektywy CAFE; b) naruszenia art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (dalej jako "TUE") oraz art. 19 ust. 1 TUE i art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej w zw. z art. 13, art. 16 i art. 23 dyrektywy CAFE oraz zasady pierwszeństwa prawa UE poprzez ich niezastosowanie przejawiające się nie odstąpieniem od zastosowania art. 90 ust. 1 u.s.w. i niedokonaniem oceny legitymacji skargowej skarżącej organizacji przez pryzmat art. 50 § 1 p.p.s.a. lub bezpośrednio w oparciu o art. 19 ust. 1 TUE i art. 47 KPP w zw. z art. 13, art. 16 i art. 23 dyrektywy CAFE.

Mając powyższe na względzie, RPO wniósł o: 1. uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w W. Niezależnie od powyższego, wniósł o: 2. skierowanie do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej na podstawie art. 267 akapit 3 TFUE pytań prejudycjalnych o treści: a. czy art. 13 i 16 w związku z art. 23 dyrektywy CAFE w świetle z art. 47 Karty Praw Podstawowych należy interpretować w ten sposób, że nakładają one na państwa członkowskie obowiązek ustanowienia spełniającego wymogi zasady skutecznej ochrony sądowej środka odwoławczego do sądu od przyjętego planu ochrony powietrza? b. czy art. 13 ust. 1 i art. 16 ust. 2 dyrektywy CAFE ustanawiający gwarancje odnoszące się do jakości powietrza należy interpretować w ten sposób, że jest on bezpośrednio skuteczny, a osoba zamieszkująca w strefie zagrożonej przekroczeniem dopuszczalnych wartości określonych w dyrektywie CAFE może powoływać się w postępowaniu przed sądem krajowym na naruszenie wynikającego z nich uprawnienia do odpowiedniej jakości powietrza? c. czy art. 13 i 16 w związku z art. 23 dyrektywy CAFE w świetle art. 47 KPP UE oraz zasady skuteczności ograniczającej autonomię proceduralną państwa członkowskiego sprzeciwiają się ustanowieniu w procedurze krajowej dla dopuszczalności drogi odwoławczej do sądu od przyjętego planu ochrony powietrza wymogu takiego jak ustanowiony w art. 90 ust. 1 ustawy o samorządzie województwa wymóg wykazania przez skarżącą organizację społeczną taką, jak organizacja w postępowaniu głównym, że plan ochrony powietrza narusza jej indywidualny interes prawny, rozumiany jako normatywny, obiektywny, aktualny, niepochodny, osobisty, własny, indywidualny, realny i konkretny interes?