Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Pełnomocnika Rządu do spraw uchodźców wojennych z Ukrainy w sprawie zasad wypłacania świadczenia pieniężnego z tytułu zakwaterowania i wyżywienia obywateli Ukrainy.

W Dzienniku Ustaw z dnia 29 kwietnia 2022 r. opublikowana została ustawa z dnia 27 kwietnia 2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Znowelizowała ona art. 13 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, dotyczący świadczenia pieniężnego z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy. W wyniku zmiany powołanego przepisu wydłużeniu uległ okres, za jaki może być przyznane to świadczenie z 60 dni do 120 dni (art. 13 ust. 1 ustawy), a we wniosku o świadczenie pieniężne wprowadzono konieczność podania numeru PESEL osoby przyjętej do zakwaterowania (art. 13 ust. 4 pkt 4 ustawy).

Ustawy zmieniająca weszła w życie 30 kwietnia 2022 r. Po tej dacie, osoby składające wniosek, a możliwe jest złożenie wniosku tylko za okres z dołu, zobowiązane są podać imię i nazwisko osoby przyjętej do zakwaterowania oraz jej numer PESEL. Tymczasem do Rzecznika Praw Obywatelskich zgłaszają się obywatele, którzy podnoszą, iż taka regulacja pozbawia je możliwości ubiegania się o świadczenie pieniężne, a tym samym zwrotu poniesionych kosztów.

W aktualnym stanie prawnym osoby udzielające schronienia obywatelom Ukrainy, nieposiadające ich numerów PESEL, nie będą mogły skutecznie ubiegać się o świadczenie pieniężne z tytułu ich zakwaterowania i wyżywienia. Problem z otrzymaniem pieniędzy mogą mieć zwłaszcza osoby, które gościły u siebie uchodźców w pierwszych tygodniach po wybuchu wojny (kiedy jeszcze uproszczona procedura nadawania numeru PESEL obywatelom Ukrainy nie obowiązywała) lub te, które nie spieszyły się ze składaniem wniosków.

W ocenie Rzecznika, zmiana dokonana ustawą z dnia 27 kwietnia 2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, w zakresie konieczności podania we wniosku o świadczenie pieniężne numeru PESEL obywatela Ukrainy, w odniesieniu do wniosków dotyczących okresu przed datą jej wejścia w życie, tj. przed 30 kwietnia 2022 r. i złożonych po tej dacie, może budzić wątpliwości co do zgodności tej regulacji z zasadą demokratycznego państwa prawnego określoną w art. 2 Konstytucji i wynikającą z niej szczegółową zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa.

W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o przekazanie stanowiska w kwestii możliwości rozwiązania przedstawionego problemu.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Pełnomocnik Rządu do spraw uchodźców wojennych z Ukrainy w piśmie z 11 sierpnia 2022 r. wyjaśnił, że rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 czerwca 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie maksymalnej wysokości świadczenia pieniężnego przysługującego z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy oraz warunków przyznawania tego świadczenia i przedłużania jego wypłaty pozwala gminie na przedłużenie okresu wypłaty świadczenia na okres dłuższy niż 120 dni w przypadku zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelowi Ukrainy, który: posiada orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie, o którym mowa w art. 5 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych; posiada dokument potwierdzający I lub II stopień niepełnosprawności wydany w ramach ukraińskiego systemu orzekania o niepełnosprawności; ukończył 60. rok życia (kobiety) albo 65. rok życia (mężczyźni); jest kobietą w ciąży lub osobą wychowującą dziecko do 12. miesiąca życia; samotnie sprawuje na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej opiekę nad trojgiem i więcej dzieci; jest małoletnim wymienionym w art. 25a ust. 1 ustawy pomocowej. Natomiast wzór wniosku określa rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 kwietnia 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wzoru wniosku o świadczenie pieniężne za zapewnienie zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy przybywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z działaniami wojennymi.